IV. Cerrahpaşa Pediatri Kongresi İstanbul’da Gerçekleştirildi

IV. Cerrahpaşa Pediatri Kongresi "Sürdürülebilir Dünya ve Çocuk" temasıyla düzenlendi. 13-14 Aralık 2024 tarihlerinde İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’nın ev sahipliğinde gerçekleşen kongrede, çevre sorunlarının çocuk sağlığı üzerine etkileri ve çözüm yolları tartışılırken kongrenin ikinci gününde pediatride tanı ve tedavide güncel yaklaşımları ele alındı.

Prof. Dr. Ertuğrul Kıykım: "Besinlerdeki Pestisit ve Ağır Metallerin Nörobilişsel Fonksiyonlar Üzerine Etkisi" başlıklı konuşmasında, modern tarım ve sanayileşmenin çocuk sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini anlattı. Gebelik ve çocukluk dönemindeki düşük dozda toksin maruziyetlerinin uzun vadeli etkilerini gözler önüne serdi. Doç. Dr. Deniz Aygün: "Değişen Dünyanın Yeni Enfeksiyon Tehditleri" başlıklı sunumunda, iklim değişikliği ve çevresel faktörlerin yeni enfeksiyon hastalıklarının yayılmasındaki rolünü ve halk sağlığı üzerindeki sonuçlarını ele aldı. Doç. Dr. Ayşe Ayzıt Kılınç Sakallı: "Astım ve Solunum Sağlığı Üzerindeki Yeni Tehditler" konuşmasında, hava kirliliği ve elektronik sigara gibi modern tehditlerin çocukların solunum sağlığı üzerindeki etkilerini ve alınması gereken önlemleri anlattı.

Besinlerdeki pestisit ve ağır metallerin nörobilişsel fonksiyonlar üzerine etkisi

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Beslenme ve Metabolizma Bilim Dalı Öğr. Üyesi Prof. Dr. Ertuğrul Kıykım: “Dünyanın değişmesi ve sanayileşmesi, modern hayatın yanında bazı problemleri beraberinde getirdi. Özellikle petrol ürünlerinin kullanımının artması, çelik ve metal işçiliğiyle birleşince dünya daha öncesinde olmayan bir ağır metal yükü altına girdi. Hava, toprak ve su kirlendi. İkinci dünya savaşının arkasından hızla artan dünya nüfusu besin teminini hızlandırma çalışmalarına neden oldu. Yeşil devrim olarak adlandırılan tarım hamlesi ile daha yüksek verim elde edilen tohumlar ve modern tarım yöntemleri kullanılmaya başlandı. Yüksek verimli tohumlar normal tohumlara göre daha hızlı büyüyor, ancak büyüme için toprağın minerallerini kullanıyor ve toprağı fakirleştiriyordu. Bu nedenle gübrelerin kullanımı, hasatı korumak için pestisit kullanımı arttı. Modern tarım aletlerinin de kullanıma girmesiyle toprağın pestisit ve petrol ürünleri ile kirlenmesi arttı.

Suyun ve toprağın ağır metaller, pestisitler ve petrol ürünleriyle kirlenmesiyle besinlerde de benzer bir kirlilik ortaya çıktı ve doğal olarak besinlerdeki bu toksik maddelerin insan sağlığı üzerine etkileri araştırılmaya başlandı.

Tıp dünyası yıllardır ağır metal ve pestisit zehirlenme vakalarını görmekte ve klinik bulgularını tanımlayabilmektedir. Ancak asıl soru düşük dozlarda uzun süre bu toksinlere maruz kalındığında hangi bulguların ortaya çıktığıdır. Yıllar içerisinde yapılan araştırmalar sonucu hem ağır metaller hem de pestisitler nörotoksik bileşenler olarak kabul edilmeye başlanmıştır. Birçok durumda gebelikte annenin maruz kaldığı nörotoksin bebeğin bilişsel gelişimini etkiliyor. Erken çocukluk döneminde çok da yüksek oranda olmasa da maruziyet çocukların bilişsel fonksiyonlarını bozabildiği, düşük Iq, okul başarısında düşme, dikkat eksikliği, hafıza bozukluklar ve hatta davranış bozukluğuna da yol açabileceği bilinmektedir.  

Dünya üzerinde en sık zehirlenmeye yol açan ağır metal arseniktir, bilişsel fonksiyonları etkileyen diğer ağır metaller ise cıva ve kurşundur. Pestisitler içerisinde ise en sık organofosfatların akut ve kronik toksisitesi görülmektedir. Arsenik, civa, kurşun ve organofosfatlar akut ve kronik nörotoksisitenin en sık nedenleridir ve en tehlikeli nörotoksinler olarak kabul edilmektedirler.

Değişen dünyanın yeni enfeksiyon tehditleri

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Bilim Dalı Öğr. Üyesi Doç. Dr. Fatma Deniz Aygün: “ Tüm dünya, yakın zamanda COVID-19 pandemisi ile yeni enfeksiyon tehditlerinden birini maalesef çok yıkıcı bir şekilde deneyimlemiştir. Bu enfeksiyonlar, genel olarak dünya literatüründe 'emerging infections' (yeni ortaya çıkan enfeksiyonlar) terimi ile isimlendirilmektedir.

Emerging infections son on yıllık dönemde yeni ortaya çıkan bulaşıcı hastalıklar, yeniden ortaya çıkan ve salgınlara neden olan bulaşıcı hastalıklar, eski hastalıkların yeni bulaşıcı hastalıklar olarak sınıflandırılması ve yeni ortaya çıkan antimikrobiyal direnç şeklinde sınıflandırılabilir.

İklim, hava koşulları ve ekosistemde değişim yeni enfeksiyonların gelişimine neden olan önemli faktörlerdir. İklim ve hava koşulları hastalık etkenlerinin yayılmasını genellikle sınırlandırmaktadır. Ne yazık ki karbon emisyonları dünyayı ısıttıkça artan sıcaklıklar, mevsimlerin uzaması, özellikle vektörlerin yani sivrisinekler, keneler, kuşlar gibi kanatlıların yaşam ve üreme döngülerinin uzamasına neden olmakta ve yayılma alanlarını etkilemektedir. Endemik olan yani belirli bir coğrafyada sınırlı olan enfeksiyon etkenleri yayılarak epidemik veya pandemik hale gelebilmektedir.

İklim değişikliği, yağış miktarını ve dağılımını da değiştirebilir. Aşırı yağışlar sellere neden olarak su yoluyla bulaşan salgın hastalıkların artmasına veya lağım sularının dolaşıma karışması bağlı leptospiroz, tularemi gibi kemirici kaynakla olgulara neden olabilmektedir.

Toprak arazilerinin kullanımında değişim, ormanların tarıma ne yazık ki yer altı kaynaklara açılması da vektörlerin yaşam alanlarını değiştirerek Zika virüs, batı nil, sıtma, Lyme gibi hastalıkların yayılmalarını kolaylaştırmaktadır. Tüm bunlar yaşanırken mikro organizmalar da değişim ve adaptasyon göstermektedir çünkü bütün canlılar hayatta kalmak için çabalamaktadır. TB, HIV, gram negatif molarda gelişen dirençler tedavileri zorlaşmakta ve maliyetleri artırmaktadır. Bununla birlikte her türlü kitlesel yıkım ve şiddet halk sağlığı hizmetlerini olumsuz etkilemektedir. Yanı başımızda yaşanan savaş, terör, sivil kargaşa nedeniyle aşılara ulaşım zorlaşmış, toplumsal bağışıklığın azalmış ve eredike edilmeye çalışılan polio gibi hastalıklar görülmüştür. Yine covid-19 pandemisi süresince kapanmalar ve aşıların yapılamaması normalde %95’in üzerinde olması gereken toplum bağışıklığını düşürmüş ve bunun neticesinde kızamık, boğmaca salgınları bazı bölgelerde polio hatta difteri olguları görülmüştür.

Astım ve solunum sağlığı üzerindeki yeni tehditler: Hava kirliliği, elektronik sigara ve diğerleri

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Göğüs Hast. Bilim Dalı Öğr. Üyesi Doç. Dr. Ayşe Ayzıt Kılınç Sakallı: “ Hava kirliliği, günümüzde yalnızca çevresel bir sorun değil, aynı zamanda çocuklarımızın sağlıklı bir geleceğe adım atma hakkını tehdit eden en büyük krizlerden biridir. Partikül Madde (PM2.5, PM10) ve ozon gibi iç ve dış ortam kirleticileri, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde astım ve solunum yolu hastalıklarının hızla artmasına yol açmaktadır. Bunun yanı sıra, elektronik sigara ve ısıtılmış tütün ürünleri gibi yeni nesil tehditler, özellikle gençler arasında yaygınlaşarak solunum sağlığını ciddi şekilde tehlikeye atmaktadır.

Hava kirliliğini önlemek ve solunum sağlığını korumak için yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaştırılması, fosil yakıt kullanımının azaltılması ve sürdürülebilir şehir planlamalarının uygulanması artık bir zorunluluktur. Bu çözümler, yalnızca hava kirliliğini azaltmakla kalmaz, çocuklarımızın temiz bir çevrede sağlıklı bir geleceğe ulaşmasını da mümkün kılar.Hava kirliliğiyle mücadele, gelecek nesillerin sağlığı için hepimizin ortak sorumluluğudur. Yenilenebilir ve sürdürülebilir enerji çözümleriyle temiz bir dünya yaratabiliriz. Kararlılık ve iş birliğiyle bu hedefe ulaşmak elimizde!