Yalnız Kalmaya Hazır Mı?

Evde yalnız bırakmalı mı? Bırakmamalı mı? Hadi bakalım buyrun cevap verin. Kendi kendine yaşamayı da bilmeli, öğrenmeli ama nasıl bırakmalıyım ki mi diyorsunuz yoksa yavaş yavaş buna alıştırmalıyım mı? Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Korkmaz sorularınızın cevabını veriyor.
Bazı çocuklar ve gençler korkuları nedeniyle yalnız kalmayı reddedebilirler.

Çocuğunuzun evde yalnız kalabilme olgunluğuna erişip erişmediğini değerlendirmenizde biyolojik yaş tek başına yeterli değildir. Fiziksel becerileri, zihinsel kapasitesi, duygusal olgunluğu ve zeka düzeyi de biyolojik yaş kadar önemlidir. Ayrıca çocuğunuzun ne kadar süre ve hangi saatler arasında yalnız kalacağı, evin özellikleri (balkon, pencereler, merdiven, olası tehlikeli eşyalar), yakında çocuğa göz kulak olacak komşu ve akrabanın varlığı, semtin güvenirliliği, tek başına ya da kardeş ile kalması gibi birçok çevresel durum da hesaba katılmalıdır. Sağlıklı ve tipik gelişen çocuklar için konuşacak olursak okul öncesi çocuklar asla evde yalnız bırakılmamalıdır.

İlk Adım ‘Kısa Süreli Yalnız Bırakmak’

İlkokul döneminde, çocuğunuza göz kulak olacak ve acil durumda hemen müdahale edecek komşu ve tanıdıkların varlığında kısa süreli (markete gidip gelme gibi) yalnız bırakmalara başlayabilirsiniz. Ortaokul dönemi ile birlikte (10-12 yaş) çocuğunuzun hazır olduğuna emin olduktan ve gerekli önlemleri aldıktan sonra daha uzun süreli evde yalnız bırakmalara başlayabilirsiniz. Önemli olan kısa süreler ile başlayıp sürecin nasıl gittiğini kontrol etmektir. Hazır olunmadan yapılan girişimler, çocuk için oldukça tehlikeli sonuçlar doğurabileceğinden acele edilmemeli ve çocuğunuzun becerilerinin yeterli olduğuna emin olduktan sonra uygulamaya geçmelisiniz.

Korkuları Varsa Destek Alın

Yalnız kalma deneyiminin öncesinde ve sonrasında çocuğunuzla konuşmalı, onun bu süreç için istekli ve özgüvenli olduğuna emin olmalısınız. Eğer çocuğunuzun korkuları ve kaygıları varsa yalnız kalmaya zorlamamalısınız. Ebeveyn olarak bu kararı çocuğunuzla birlikte almalısınız. Çocukların hazır olduğunda evde yalnız kalması çoğu zaman özgüven arttırıcı, olumlu bir deneyim olmakla birlikte kendisine bakabilme becerisini de geliştirir. Ama bazı çocuklar ve gençler korkuları nedeniyle yalnız kalmayı reddedebilirler. Çocukluk döneminde oldukça sık gördüğümüz ve özgül fobiler olarak adlandırdığımız bu korkular, müdahale edilmezse zamanla artabilir ve çocuğun ve ailenin sosyal hayatını kısıtlayabilir. Böyle bir durumda çocuğun korkularını aşması için uzman desteği almak çok önemlidir.

Deneyin, Kontrol Edin, Konuşun!

• Deneme: Eve yakın kaldığınız kısa süreli denemeler yapın ve süreyi zamanla arttırın.

• Prova: Yalnız kalınca başına gelebilecek durumları siz evdeyken canlandırın ve çocuğunuzun olağandışı durumlarda (eve yabancı gelmesi, kapı çalması, yangın, su baskını, acil durum vs) yapması gerekenleri tekrarlayarak iyice öğrenmesini sağlayın.

• Kurallar belirleyin: Evde yalnızken neyi yapabileceğini ve neyi yapmaması gerektiğini bildiğinden emin olun.

• Kontrol edin: Çocuğunuz evde yalnızken zaman zaman arayıp ne yaptığını kontrol edin.

• Konuşun: Çocuğunuzun yalnız kalmak ile ilgili duygularını –varsa- korku ve endişelerini sizinle paylaşması için cesaret verin.

• Çok uzun süreler yalnız bırakmayın: Bütün becerileri gelişmiş, rahatlıkla yalnız kalan çocukları bile çok fazla evde yalnız bırakmayın.