Süt İç Boyun Uzasın?

Hani çocuklara süt içirmek için çok kullandığımız bir cümle vardır: “Süt iç ki boyun uzasın.” Peki, bu gerçekten doğru mu? Elbette gelişimi destekleyen, yararlı bir içecektir kendisi ama bu boy uzama konusunda acaba kaç cm faydası var? Merak ettik ve Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Banu Küçükkırım’a sorduk.

9-20 yaşlarında kız ve erkek çocuklarda düzenli süt  içimleri 3 yıl boyunca takip edilmiş  ve süt tüketimiyle doğru orantılı olarak  boy uzamasının anlamlı derecede arttığı  tespit edilmiştir.

Boy uzaması, kemik uzunluğunun artması ile birlikte büyüme  plağında kondrosit adı verilen hücrelerin  çoğalması ile oluşuyor. Kemiğin uzaması dışında  yoğunluğunun ve içeriğinin de artışı kemiği güçlü kılıyor. Ergenlik sürecinin bitmesi ile birlikte hormonal ve çevresel etkenlerle büyüme plakları kapanarak uzama son buluyor. Büyüme plakları kapandıktan sonra kemik uzaması nihayet buluyor.

Büyüme  plaklarının kapanması ortalama 18 yaşa kadar devam ediyor. Ancak bazen 21 yaşına kadar da sürebiliyor.  Boy uzamasında en önemli etkenler; genetik ve etnik etkenlerdir.  Genetik olarak uzun boylu ailelerin çocuklarının da uzun boylu olduğu bir gerçek. Etnik olarak mensup olduğumuz ırkın genetik bir boy profili vardır. 2006 yılında  yapılan geniş kapsamlı çalışmalarda Türk insanının ortalama boyu erkeklerde 1.72 cm ve kadınlarda 1.62 cm civarındadır.

Çocukların doğum ağırlığı ve doğum haftası da  büyümeyi etkiliyor.  2500 gramın altında ya da 4000 gramın üzerinde doğan bebeklerde ve  prematüre ya da  geç doğanlarda boy uzaması, zamanında doğanlara göre  daha düşüktür.  Genetik  etmenlerin dışında  boy uzamasında   önemli  bir  diğer etmen ise  şüphesiz "beslenme".

Sütün Boy Uzaması Üzerindeki Etkisi Nedir?

Dengeli beslenmek, özellikle ergenlik döneminde güçlü yapılı bir vücuda sahip olmak için çok önemli. Optimum düzeyde boy ve kiloya sahip olmak için düzenli yemek ve egzersiz gereklidir. Vücudunuzun güçlü kaslara, ligamentlere (bağlara) ve tendonlara sahip olabilmesi için değişik türde besinleri tüketmeniz önemlidir. Hayata yeni başlayan bir  bebek için anne sütünün güçlendirici etkisi, kalsiyum içeriği boy uzamasında  çok değerlidir. İlk 1 yaşta  anne sütü ile beslenmenin yerini hiçbir şey tutamaz.  Bu konuyla ilgili yapılan çalışmalarda  formül süt ile  beslenen  bebeklerle  anne sütü alarak beslenen bebekler karşılaştırılmış, anne sütü alanlarda  boy uzamasının ve kilo alım hızlarının daha iyi olduğu görülmüştür.

İleri yaşlarda anne sütünün yerini  inek sütü veya keçi sütü alır.  Süt içmek boy uzatır. Bunu destekleyen pek çok çalışma vardır. 9-20 yaşlarında kız ve erkek çocuklarda düzenli süt  içimleri 3 yıl boyunca takip edilmiş  ve süt tüketimiyle doğru orantılı olarak  boy uzamasının anlamlı derecede arttığı  tespit edilmiştir. Başka bir  çalışmada da az süt içen  çocuklarla yaklaşık 500 ml ve üzerinde süt içen grup karşılaştırılmış ve aralarında ortalama  3 cm’lik boy farkı bulunduğu sonucuna varan çalışmalar vardır.

Sütün Dışında Boy Uzamasına Etki Eden Yiyecekler Nelerdir?

Süt boy uzamasını kalsiyum ve içerdiği whey proteini ile sağlar. Sütün insülin benzeri büyüme hormonunu  (IGF-1) tetiklediği  gerçektir. Sütün dışında da  zengin kalsiyum içeren yiyecekler vardır. Lahana, ıspanak, keçiboynuzu, kuru meyveler ve susamda da yüksek kalsiyum içeriği bulunuyor.  1-9 yaş  arasında  çocuklarda günlük kalsiyum ihtiyacı 800 mg’dır. Bu da kabaca 2 bardak  süt,  günlük 1 yumurta ve 1 kibrit kutusu büyüklüğünde peynire karşılık gelir.
Süt kolayca sindirilebilir. Kaymağı alınmış süt yağ içermez ve protein kaynağıdır. Özellikle büyüme çağında günde en azından 2-3 bardak  süt içilmesi çocuk hekimleri ve diyetisyenler tarafından önerilir. Sütün yanında, süt ürünleri de boyun uzamasına katkı sağlamak için tüketilmelidir. Özellikle peynir ve yoğurt A, B, D ve E vitaminleri açısından çok zengindir, protein ve kalsiyum da içerirler. D vitamini en çok yumurta sarısında, karaciğerde, balık yağında bulunur. Vücutta sentez  edilebilir. Ancak D vitamini ihtiyacında güneşin rolü önemlidir. Günde en az 30 dakika arasında güneş ışınlarından faydalanmak gerekir.

Ayrıca yemeklerimiz düzenli bir şekilde kalsiyum, mineral, vitamin ve proteinleri içermelidir. D vitaminin yanında A vitamini, B1 vitamini, B2 vitamini ya da riboflavin, C vitamini veya  absorbik asit  normal büyümenin sağlanması için gerekli vitaminlerdir.

Kalsiyum ve D vitamininden zengin beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ileri yaşlarda yaşlanmayı ve osteoporoz dediğimiz kemik yoğunluğunun kaybını azaltır. Çocukluk çağında uzamaya yapılan yatırım sonrasında yaşlanmayı da azaltacaktır.

Egzersiz ve Düzenli Uyku da Boy Uzamasında Etkili Midir?

Gelişme  çağında yapılan doğru egzersiz  boy uzamasına katkıda bulunur. Yerçekimine karşı yapılan sıçrama ve atlama ile  tamamlanan sporlar boy uzamasını artırır.  İp atlama, voleybol ve basketbol boy uzamasını destekler.

Özellikle  ergen grupta düzenli uyku, büyüme hormon salınımını artırarak boy uzamasını ve dengeli büyümeyi de sağlar. Ergenlerin uykuları 8 saatten az olmamalıdır.