Yılda 4.5 Cm Uzuyor Mu?

Çocuğun vücudu büyür, zihni gelişir. Büyüme ve gelişme geriliği bazen birlikte görülebilirken, bu iki durumu birbirinden ayırmak gerekiyor. En çok geceleri uykuda salgılanan büyüme hormonunun başlıca etkisinin boy büyümesini artırmak olduğunu söyleyen Medical Park Bahçelievler Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Prof. Dr. Cengiz Kara, büyüme yaşı, erken ve geç ergenlik belirtileri hakkında şunları söyledi;

Fiziksel Stres Büyüme Hormonu Salgısını Uyarır

Büyüme üzerine en çok etki eden iki hormondan biri büyüme diğer tiroit hormonudur. Büyüme hormonu, beyin bölgesinde bulunan hipofiz bezinden salgılanır. Büyüme hormonu seviyeleri gün içinde artma ve azalmalar gösterir; en çok gece uykuda salgılanır. Uyku, egzersiz, fiziksel stres, ergenlik, açlık ve kan şekerinde düşme büyüme hormonu salgısını uyarır. Büyüme hormonunun başlıca biyolojik etkisi, boy büyümesini artırmaktır. Ayrıca kemik kalınlığını, yumuşak doku (kas) büyümesini, protein üretimini, insülin direncini ve kan şekeri seviyesini de artırır.

12 Yaşında Doğum Boyunun 3 Katına Ulaşılır

Ortalama doğum boyu 50 cm’dir. Bir bebek ilk yıl 25 cm uzayarak doğum boyunun 1,5 katına ulaşır. Sonrasında büyüme hızı giderek yavaşlar; ikinci yıl ortalama 12 cm, üçüncü yıl 8 cm ve dördüncü yıl 7 cm olur. Dolayısıyla çocuklar 4 yaşta ortalama 102 cm boy ile doğum boyunun 2 katına ulaşırlar. Sonraki yıllarda ergenliğe kadar yıllık büyüme hızları ortalama 5-6 cm artarak devam eder. Böylece 12 yaşta, erkekler ortalama 150 cm ve kızlar 153 cm ile doğum boyunun 3 katına ulaşır.

Büyüme Geriliği 2 Yaşından Sonra Belirlenebilir

Büyüme geriliği bir zaman dilimindeki büyüme hızının yaşıtlara göre geri olmasıdır. Örneğin, 6 yaş ile ergenlik arasındaki bir çocuğun yıllık büyümesi 4.5 cm’den azsa ‘büyüme geriliği’ vardır. Büyüme hızını değerlendirirken büyüme eğrilerinden yararlanılır. Hayatın ilk 2 yılında büyüme eğrisinde aşağı veya yukarı fizyolojik sapmalar gözlenebilir. 2 yaşından büyük bir çocuğun büyüme eğrisinde aşağı kayma gözlenirse büyüme geriliği vardır.

Erken Ergenlik Kısa Boya Neden Olabilir

Ergenlik öncesinde yıllık 5-6 cm uzayan çocuğun ergenlikle beraber büyümesi yeniden hızlanır. Ergenlikte artan cinsiyet hormonları, özellikle östrojen hormonu kemiklerin olgunlaşmasını ve dolayısıyla büyüme plaklarının kapanmasını hızlandırır. Ergenlik bir yandan büyümenin hızlandığı, diğer yandan ise tamamlandığı bir dönemdir. Erken ergenlik çocuğun yaşıtlarına göre daha hızlı büyümesine yol açtığı için başlangıçta uzun boya neden olur. Ancak büyüme plakları daha erken kapandığı ve büyüme erken sonlandığı için nihai boy kısa kalır. Bu durum özellikle küçük yaşlarda başlayan ve hızlı seyir gösteren erken ergenlik için geçerlidir. Ergenliğin erkene kayması her zaman büyümeyi olumsuz etkilemez. Erken ergenlik şüphesi olan her çocuğun endokrin uzmanları tarafından özel olarak değerlendirilmesi gerekir.

Geç Ergenlik Kol ve Bacak Oranını Bozabilir

Ergenlik gecikmesi olan bazı çocukların kalıcı sorunları vardır, yani ergenlik ya hiç başlamaz ya da başlasa bile tamamlanmaz. Bu çocukların cinsiyet hormonları eksik olduğu için büyüme plaklarının kapanması gecikir ve bu nedenle boy uzaması devam eder. Bu dönemde daha çok kol ve bacak boyu uzadığı için vücudun oranı bozulur. Bacak boyu gövdeye göre orantısız uzun hale gelir, yine kulaç mesafesi boydan daha uzun hale gelir. Ergenlik gecikmesi olan çocuklarda uzun kol ve bacaklarla orantısız bir vücut yapısı oluşabilir.

Büyüme Geriliğinin En Sık Nedeni Beslenme Yetersizliği

Boyu yeterince uzamayan bir çocukta pek çok sorun olabilir, diğer nedenler dışlandıktan sonra büyüme hormonu eksikliği olup olmadığı değerlendirilebilir. Büyüme geriliğinin en sık nedeni beslenme yetersizliğidir. Beslenme yetersizliği, geri kalmış ülkelerde daha çok gıda alımında yetersizliğe bağlıyken, gelişmiş ülkelerde kronik hastalıklara bağlı gelişir.

Ağır Olgularda Cücelik Meydana Gelir

Büyüme hormonu eksikliğinin en önemli ve çoğu zaman tek belirtisi, büyüme geriliği ve boy kısalığıdır. Ağır olgularda cücelik meydana gelir. Vücut yapısı orantılı küçüktür. Doğuştan büyüme hormonu eksikliklerinde büyüme bebeklikten itibaren bozulabilir. Yaş büyüse de vücut küçük, yüz bebeksi kalır; alın belirgin, yüz kemikleri, burun ve çene küçüktür. Dişler geç çıkabilir. Eller-ayaklar küçüktür. Kemik gelişmesi geri kalır ve ergenlik gecikir. Zekâ genellikle normaldir.