Yemek Masası Savaş Alanı Olmasın

Çocukların sağlıklı beslenme ile ilişkisi doğdukları andan itibaren başlıyor. Büyüme süreci içerisinde çocuklarda iştahsızlık, yemeği reddetme gibi yeme zorluklarına her ailede rastlanır.  Gelişim sürecinin doğal bir parçası olan ama çok uzun sürerse zararlı hale gelen sağlıksız yeme alışkanlıklarının kalıcı hale gelmemesi için İTÜ Geliştirme Vakfı Okulları Dr. Sedat Üründül Anaokulu Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Uzmanları, ebeveynlere şu tavsiyelerde bulunuyor.

Çocuklar 12. aydan itibaren yemek seçmeye başlar

Çocuklar otonomi kazanmaya başladıkları andan itibaren kaşığı reddederek yemeyi reddetme veya kabullenme konusunda söz hakkına sahip olurlar. 2 yaşında yeni tatlardan kaçınma davranışı oldukça normaldir. Otonomi kazanma isteği, yeni uyaranlara açık olmama veya dünyayı keşfetme güdüsüyle açlık duygusunu fark etmedeki zorluklardan kaynaklanıyor olabilir. Çocuğun açlıkla ilgili verdiği sinyallere uygun hareket edilmediğinde, onlar da yemeği reddetmek isterler.

Okul  dönemi akranlarından etkilenmelerini de beraberinde getirdiği için yemek yeme davranışlarında olumlu yönde gelişmeler yaşanacaktır. Bu ‘’olumlu’’ gelişmelerin bir alışkanlığa dönüşmesi için ailelerin sabırlı olması ve onlara zaman tanıması gerekir.

Yemek masasının  bir savaş alanı haline dönüşmemesi için neler yapabilirsiniz?

Dikkat dağıtacak uyaran olmamalıdır

Akşam yemeklerinde bütün aile fertleri bir arada masada oturmalıdır. Televizyon veya bilgisayar, cep telefonu gibi uyaranlar kapatılmalıdır. Ekrana bakarak yemek yendiğinde çocuk aslında hipnotize olur ve ne kadar yediğini, doyup doymadığını anlayamaz. Yemek sırasında oyuncaklarla oynamasına da çok zorda kalmadıkça izin verilmemesi gerekir. Ancak vazgeçemediği bir oyuncak arkadaşı varsa, onu da masaya alarak önüne bir tabak koymak gibi şakalar çocuğun sofraya gelmesini kolaylaştırabilir.

Çocuğu yemek yemesi için zorlamayın

Akşam yemeği için makul bir süre belirlenmelidir. Örneğin 30 dakika ideal bir süredir. Çocuğu mümkün olduğu kadar aynı saatlerde, aşırı yormadan sofraya oturtmak tabağına konsantre olmasını kolaylaştırır. Doyduğunu ifade ettiyse çocuğu zorlamamak gerekir. Özellikle yeni yemeklerle tanışma aşamasında çocukların sıklıkla doydum diyerek yemeğe ara verdikleri görülebilir. Böyle zamanlarda ona sağlıklı alternatifler sunulmalı ancak ısrarcı olmadan alışabilmesi için yeni yemeğe de düzenli olarak aile sofrasında yer verilmelidir. Ana öğünlerdeki iştahının kapanmaması için aralarda cips, kola, gofret yerine meyve verilmesi daha doğrudur. Yemeğini bitirmeyen çocuğa abur cubur ya da tatlı verilmekten kaçınılmalıdır.

Sofra kurallarına önem verin

Çocuğun anlayabileceği düzeyde ve yaşına uygun sofra kuralları belirlenmelidir. Sofra kurallarına uygun bir biçimde davranan çocukları ‘’sözel’’ olarak ödüllendirebilirsiniz.
Örneğin;

• Yemeğe oturmadan önce ellerini yıkmak
• Yemek boyunca sofradan kalkmamak
• Yemeği elle yememek, çatal, kaşık, bıçak kullanarak yemek
•  Lokma çiğnenirken ağzın kapalı olması…

Sevdiği yemeği ödül olarak teklif etmeyin

Çocuğun yeni bir yemek denemesini istiyorsanız sofrada çok fazla seçenek olmamalıdır. Yenmesini istediğiniz yemek için çocuğun sevdiği yemeği ödül olarak teklif etmemek gerekir. Bu yöntem okul öncesi çocukların “Bu yemeğin tadı o kadar kötü ki sevdiğim yemekle birlikte veriliyor.” şeklinde düşünmelerine yol açabilir.

Yeni yemekleri düzenli bir seçenek olarak sunmak çocuğun gözünün alışmasını ve zaman içinde tadını benimsemesini kolaylaştıracaktır. Çocukların tümüyle reddettiği tatları farklı şekilde pişirerek sunmak (Örn. patates kızartması yerine püresi, türlü yerine, yoğurt sosu ile yiyebileceği parmak biçiminde kesilmiş sebzeler) ona yeni tatları sevdirebilir. Tüm yolları denemenize rağmen bir gıdayı tercih etmiyorsa, vücudun alerjik bir tepki verme olasılığına karşı kendini koruması da söz konusu olabilir, bu durumda çocuk doktoruna danışmanız yerinde olacaktır. (Örn. süt ürünleri ve laktoz intoleransı)

Sohbet edin

Yemek masasında çocuklarla kendi ilgileri ve sevdiği konular hakkında sohbet edilebilir. Fakat çocuğu yemekte uyarmamak ve korkutmamak gerekir. Çocuğun yemekle ilgili yaşadığı zorluğu sofranın dışında başkaları ile özellikle çocukların duyabileceği ortamlarda konuşmamak gerekir. Örneğin “Teyzesi bu hiç yemek yemiyor ama.”

Denemesini istediğiniz yemeğin ilk lokmasında ağlıyorsa şarkı söyleyerek, okşayarak ya da onunla konuşarak sakinleştirmeye çalışın

Sofraya çocuğun denemesini istediğiniz yemekten küçük bir parça koyabilirsiniz. Eğer bunu bitirirse bir parça daha eklenebilir. Bitirmediyse hiçbir şey demeden tabağı temizleyin. Eğer ilk lokmada ağlıyorsa şarkı söyleyerek, okşayarak ya da onunla konuşarak sakinleştirmeye çalışabilirsiniz. Bu durum yemek esnasında birkaç kez denenebilir. Fakat bu süre 30 dakikayı geçmemelidir. Çocuğa yeni gıdaları kendi yiyebileceği şekilde sunmak da onun keşif duygusuna yardımcı olacaktır. Çocuklar ellerini kullanarak ve ortalığı biraz dağıtarak yemeği severler. Masada aşırıya kaçan titizlik ve temizlik beklentileri veya zorla yedirmek gibi tutumlar da ortamı gerginleştirerek onların sofradan uzaklaşmasına neden olabilir.