Çocuklarda Sonbahar ve Kış Döneminde En Sık Yaşanan Hastalıklar

Çocukların bağışıklık sistemi yıllar içinde gelişir. Anne sütü, aşılar, sağlıklı beslenme, uyku ve hareket iyi bir bağışıklık sistemi için gerekli olmakla birlikte, çocuklar farklı virüs ve bakterilerle karşılaştıkça bu hastalıklara karşı da bağışıklık geliştirirler. Özellikle okula ve kreşe başlama yılları en çok hastalanılan yıllardır.  Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Arzu Karlı, kış aylarında en sık yaşanan çocuk hastalıkları hakkında bilgi veriyor. 

Sonbahar ve kış aylarında havaların soğuması, okulların açılması, kapalı ve kalabalık ortamlarda geçirilen vaktin artması sonucu çocuklarda görülen hastalıklarda artış gözlenir. Kış mevsiminde en sık, üst solunum yolu enfeksiyonları olarak adlandırdığımız soğuk algınlığı, grip, bademcik iltihabı (tonsiillofarenjit), orta kulak enfeksiyonu (akut otitis media) , krup ve sinüzit görülmektedir. Bronşiolit, zatürre (pnömoni) gibi alt solunum yolu hastalıkları ve astım gibi alerjik hastalıklarda bu mevsimlerde tekrar başlamaktadır.  Ayrıca ishal ve kusma ile seyreden Rotavirüs enfeksiyonlarına da kış mevsiminde sık rastlanmaktadır.

Virüsler hastalık nedeni

Üst solunum yolu enfeksiyonlarına en çok virüsler neden olmaktadır.  Öksürük ve hapşırma sonucu virüsleri taşıyan damlacıklar ortama yayılmakta ve birkaç saat havada asılı kalmaktadır.  Ayrıca kişinin eline ve oradan çevredeki nesnelere bulaşan, virüs içeren parçacıklar, başka kişinin temas etmesi sonucu eline oradan da ağzına, burnuna, gözüne götürmesiyle hastalığa yol açabilmektedir.

En sık görülen kış hastalıkları

Soğuk algınlığı ve grip birbiriyle sık karıştırılır.  Soğuk algınlığı Rinovirüs, Adenovirüs, Respiratuvar Sinsityal Virüs gibi birçok virüsün neden olduğu hafif seyirli, ayakta geçirilen bir üst solunum yolu enfeksiyonudur. Grip ise İnfluenza virüsünün neden olduğu alt ve üst solunum yollarını tutan, tüm vücudu etkileyen bir hastalıktır.  Soğuk algınlığı burun tıkanıklığı, burun akıntısı, halsizlik ve öksürük ile seyrederken grip ani başlar, ateş birden yükselir halsizlik ve kas ağrıları daha belirgindir.  Astım, diyabet, kalp hastalığı, böbrek hastalığı olan çocuklara grip aşısı yaptırılmalıdır. 

Tonsillofarenjit dediğimiz boğaz enfeksiyonları arasında en önemlisi beta hemolitik streptokokların neden olduğu enfeksiyonlardır. Yutkunma güçlüğü, 39 derece civarında ateş, eklem ağrısı ile belirti göstermektedir.  Boğaz kültüründe beta mikrobu saptanırsa mutlaka antibiyotik ile tedavi edilmelidir. Aksi takdirde kalp kapakları ve eklemlerde kronik komplikasyonlara yol açabilmektedir.

Krup dediğimiz akut larenjit, ses teli ve çevre dokuların enfeksiyonu ve ödemi ile seyreder. Altı ay üç yaş arası çocuklarda virüslerin neden olduğu büyük hava yollarının enfeksiyonudur.  Gece yarısı ani başlangıçlı nefes almada zorluk, havlar tarzda öksürük tipiktir.  Tedaviye erken başlamak ve hastaneye başvurmak çok önemlidir.  Soğuk buhar ve havayolundaki ödemi çözecek ilaçlar tedavide etkindir.

Orta kulak enfeksiyonları altı ay ile üç yaş arasındaki çocuklarda görülmektedir.  Genellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarının başlamasını takiben bir kaç gün içinde meydana gelir. Çoğunlukla tek taraflı başlayan şiddetli kulak ağrısı en sık şikayettir. Küçük çocuklarda gece uykudan uyandıran ağrı nedeni ile ağlama, huzursuzluk ve ateş ön plandadır.  Ağrı kesici ve antibiyotikler tedavide kullanılmaktadır.

Sinüzit; ateş, baş ağrısı, yüzde ağrı, ağız kokusu gibi bulgularla ortaya çıkan hava dolu cepler olarak bilinen sinüslerin enfeksiyonudur. Burun tıkanıklığını giderici spreyler, ağrı kesiciler ve gerektiğinde antibiyotikler tedavide kullanılır.

Bronşiyolit, genellikle virüslerin neden olduğu üst solunum yolu enfeksiyonlarını takiben akciğerlerdeki küçük hava yollarının tıkanması sonucu oluşur.  Hafif ateş ve hırıltı ile belirti verir.  Hava yollarını açıcı inhaler tedaviden fayda görülmektedir.

Zatürre; virüs veya bakterilerin neden olduğu akciğer enfeksiyonudur.  Yüksek ateş, öksürük, nefes almakta zorluk varsa mutlaka akla gelmelidir. Korunmada aşılanma çok önemlidir. Özelikle küçük çocuklar hastaneye yatırılarak tedavi edilmelidir.

Kış aylarında geçirilen solunum yolu hastalıklarının büyük çoğunluğu virüslere bağlıdır.  Virüslere karşı etkin bir ilaç yoktur. Nadiren bakteriler de hastalıklara yol açar.  Bakterilerin neden olduğu kulak enfeksiyonları, sinüzit, bademcik enfeksiyonları ve zatürre de ise antibiyotikler etkilidir.  Bu nedenle çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonlarında ateş düşürücü kullanılması, bol sıvı verilmesi, burun tıkanıklığının giderilmesi yeterlidir. Gereksiz antibiyotik kullanımı direnç gelişimine neden olmaktadır. 

Rotavirüs ishali her mevsim görülmekle beraber daha çok Kasım- Nisan ayları arasında özellikle bebekler ve çocuklarda ishal, kusma, karın ağrısı ve hafif ateşle seyreder.   Diğer ishal etkenleri gibi ağız-dışkı yoluyla bulaşır.  Bebeğin altını değiştirdikten sonra ellerin iyi yıkanmaması ile kreşlerde salgınlar yapabilmektedir. Tanı dışkıda hızlı antijen testi ile konulmaktadır.  Antibiyotiklerin tedavide yeri yoktur.  Sıvı desteği hayat kurtarıcı olabilir.  Korunmada aşı çok önemlidir.

Kreş çocukları yılda 8-10 kez hastalanabilir

Üç yaşından küçük çocukların bağışıklık sistemi tam gelişmemiştir. Bu nedenle özellikle kreşe başladıkları ilk sene yılda 8-10 kez hastalanabilirler. Hastalıklardan korunmada anne sütü ile beslenme teşvik edilmeli ve bebeklik aşıları tam yapılmalıdır.

Hastalıklardan korunma da anne sütü çok önemlidir.  Dengeli ve sağlıklı beslenme, iyi uyku vücut direncinin artmasına yardımcıdır.  Altta yatan alerjik bir hastalık veya büyük bir geniz etinin varlığı, üst solunum yolu enfeksiyonlarının daha sık görülmesi ve klinik semptomlarının daha ağır seyretmesine yol açacağı için mutlaka tedavi edilmelidir. 
Tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgınının görüldüğü bu sonbahar aylarında maske, mesafe, sık el yıkama ile koronavirüsle beraber diğer virüslerinde yayılımı da azaltılabilir.