Alerjisi Olan Çocuklara BioNTech Aşısı Yapılabilir Mi?

Covid-19 pandemisi  2. yılını bitirirken, hastalık ve aşısı hakkındaki tartışmalar hala sürüyor. Çıkan her yeni varyantta, soru işaretleri artıyor. Sosyal medyada süren aşı karşıtı söylemlerde birçok kişiyi etkiliyor. Çocuklara da aşı uygulamasının başladığı ve dünyanın 3. doz aşıyı tartıştığı bugünlerde, bilgiyi kaynağından almak her zamankinden daha önemli… İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Çocuk Alerjisi ve İmmünoloji Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Akçay, BioNTech aşısı öznelinde alerjik çocuklara aşı yapılabilir mi? sorusuna yanıt veriyor.

Çocuklar Covid-19’u nasıl geçiriyor?

Çocuklar genelde koronavirüs enfeksiyonunu yetişkinlere göre daha hafif geçiriyor ve yoğun bakım riski daha düşük… Ancak bazen çok ağır ve ölümcül reaksiyonlar gelişebilir. Özellikle kronik hastalığı olan ve immün sisteminde sorun olan çocuklarda Covid-19 daha ağır geçiyor. Çocuklarda asıl sorun, taşıyıcı olabilmeleri, virüsün mutasyonla şekil değiştirmesi, mevcut aşıların etkisinin azalması ve riskli gruplara enfeksiyonu bulaştırmasıdır.

Toplumsal bağışıklığın sağlanması için çocuk ve ergenlerin aşılanması önemli

CDC (ABD Hastalık Korunma ve Kontrol Merkezleri), 12 yaş ve üzerindeki herkesin Covid-19'a karşı korunmaya yardımcı olmak için, Covid-19 aşısı olmasını önermektedir. Yaygın aşılama, pandemiyi durdurmaya yardımcı olmak için kritik bir araçtır. Aşıları tam olan kişiler pandemi öncesinde yaptıkları aktivitelere devam edebilirler.

Çocuk ve ergenlerin aşılanması ağır  enfeksiyon geçirme riskinden ziyade toplumsal bağışıklığın sağlanması için çok önemlidir. Çünkü çocuklar ve ergenler evde kalmak istemezler. Okula daha rahat gitmek, oynamak gezmek ister. Bu sosyal faaliyetlerden dolayı da sıklıkla enfeksiyon bulaşıp belirtilerin de fazla belirgin olmamasından dolayı çevreye virüsü yaymaları daha kolaydır.

Hepimiz biliyoruz ki ergenlik yaşındaki çocuklar genelde anne babalarını çok dinlemek istemezler. Gerekli korunma önlemlerini almayacaklardır. Bu da hastalığın yayılmasına katkı sağlayacaktır. Ayrıca evdeki kişilere bulaşmasını sağlamaktadır. Evdeki riskli kişilerin ağır enfeksiyon geçirmesine neden olabilir.  Çocuklar ve ergenler Covid-19’u genellikle yetişkinlerden daha hafif geçirse de, bu popülasyonda özellikle altta yatan tıbbi durumları olanlarda ciddi hastalıklar ortaya çıkabilir.

Çocuğunuzu ve ailenizi korumaya yardımcı olun

Covid-19 aşısı yaptırmak, çocuğunuzun Covid-19’a yakalanmasını önlemeye yardımcı olabilir. Erken bilgiler, aşıların insanların Covid-19’u başkalarına yaymasını önlemeye yardımcı olabileceğini gösteriyor. Ayrıca, Covid-19 kapsalar bile çocuğunuzun ciddi şekilde hastalanmasını önlemeye yardımcı olabilirler. Kendinizi ve 12 yaş ve üzeri çocuklarınızı Covid-19 ‘a karşı aşılayarak tüm ailenizi korumaya yardımcı olun.

Hangi Covid Aşısı çocuklara yapılabilir?

Çocuklar için önerilen Covid-19 aşısı, faz 3 çalışmasını tamamlayıp tek onay alan aşı BioNTech aşısıdır. Sinovac aşısı 13-18 yaş arası faz 1 ve faz 2 çalışmalarını tamamladı ve etkili bulundu. Yakın zamanda faz 3 çalışmasının tamamlanması ile birlikte bu aşı da 18 yaş altındaki çocuklara yapılmaya başlayacak gibi görünüyor.

BioNTech (BNT162b2) aşısı çocuklar için onay aldı mı?

16 yaşında veya daha büyük katılımcıları içeren devam eden küresel, faz 1-2-3 randomize (rastgele), kontrollü bir çalışmanın faz 2-3 bölümünde, BNT162b2, geçici hafif ila orta enjeksiyon bölgesi ağrısı ile karakterize olumlu bir güvenlik profiline sahipti. Yorgunluk, baş ağrısı görülebilmekle birlikte ve 2. dozdan 7 gün sonra Covid-19'u önlemede %95 etkiliydi.  Bu bulgulara dayanarak BNT162b2, Covid-19 için 11 Aralık 2020'de 16 yaş ve üstü kişiler için Gıda ve İlaç İdaresi'nden acil kullanım izni aldı.

Pfizer firması BioNTech aşısının çocuklarda yapılması için faz 3 çalışmasını 12-15 yaş ve 16-25 yaş çocuklarda gerçekleştirdi. Çalışma olumlu sonuçlandı. 10 Mayıs 2021'de, acil kullanım izni, bu raporda sunulan verilere dayanarak 12 yaşında veya daha büyük kişileri kapsayacak şekilde genişletildi. Covid-19’a karşı diğer aşılara acil kullanım için izin verilmiştir; ancak, BNT162b2 şu anda 16 yaşından küçük kişilerde kullanılmasına izin verilen tek aşıdır.

BioNTech aşısı çocuklarda etkili mi?

12-15 yaş ve 16-25 yaş çocuk ve gençlerde yapılan BioNTech aşısı çalışması sonuçları, iki doz yapılan aşının etkinliğini %100 olarak bildirilmiştir. Ergenlerde, genç yetişkinlere göre daha yüksek oranda antikor gelişti. Son olarak, adolesanlarda kabul edilebilir risk-fayda oranı ile birlikte olumlu güvenlik ve yan etki profili ve yüksek etkinlik, şimdi daha genç yaş gruplarında aşı değerlendirmesini haklı kılmaktadır. Adolesanların aşılanmasının, toplumu koruma da dahil olmak üzere dolaylı faydaların yanı sıra hastalıkları önlemenin doğrudan yararını sağlaması muhtemeldir.

Yan etkileri nelerdir?

12-15 yaşındaki katılımcılar arasında, aşıdan 1 ay sonrasına kadar meydana gelen yan etkiler, %3, 16-25 arasındakilerde %6  olarak rapor edilmiştir. Biontech aşısı yapılanlarda, 12 ila 15 yaşındakilerin %0,6'sında ve 16 ila 25 yaşındakilerin %1,7'sinde ciddi yan etki bildirilmiştir. 

Enjeksiyon yerinde ağrı: Enjeksiyon yerinde ağrı yan etkisi genellikle hafif ile orta şiddette olur ve tipik olarak 1-2 gün içinde düzelme eğilimi gösterir. 12-15 ve 16-25 yaş gruplarında, enjeksiyon yerinde ağrı en sık görülen yan etkidir.

Baş ağrısı ve yorgunluk: Her iki yaş grubunda da baş ağrısı ve yorgunluk en sık bildirilen sistemik olaylardı. İlk dozdan sonra yorgunluk %60 ve baş ağrısı %54 iken ikinci dozdan sonra biraz daha fazla oranda görülmüştür.

Ateş: BioNTech aşısı olan 12-15 yaş grubunun, birinci dozdan sonra %7’sinde,  2. dozundan sonra %20'sinde ateş görüldü. 16-25 yaşındaki kişilerde bu oran %17 idi. Çok az oranlarda lenf bezlerinde biraz büyüme ortaya çıkmıştır. Kas ağrısı, eklem ağrısı, kusma ve ishal gibi yan etkiler de görülebilmektedir. Tromboz yani pıhtı veya aşırı duyarlılık yan etkileri veya aşıyla ilgili anafilaksi (alerjik şok) görülmemiştir.

Sonuç olarak aşıdan sonra aşı yerinde ağrı, yorgunluk, baş ağrısı ve ateş sık görülen yan etkilerdir. Genellikle bir iki gün içinde düzelmektedir. Ağrı ve ateş için parasetamol içeren ağrı kesicilerin kullanılması faydalı olabilir.

BioNTech aşısının alerji riskleri nedir?

Aşılara karşı gelişen alerjik reaksiyonlar genellikle aktif bileşenin kendisinden ziyade katkı maddelerine ve aşıdaki koruyucular ve antibiyotikler gibi bileşenlere bağlıdır. Aşılar ayrıca üretim sürecine bağlı olarak az miktarda protein içerebilir.

BioNTech aşısı için milyon doz aşı başına yaklaşık on bir vakada şiddetli alerjik reaksiyon gözlenmiştir. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’nin bir raporuna göre, bu alerjik reaksiyonların % 71'i aşılamadan sonraki 15 dakika içinde gelişmiş ve çoğunlukla (% 81) bir alerji veya alerjik reaksiyon öyküsü olan kişilerde meydana geldiği bildirilmiştir.

Aşıya karşı gelişen alerjik reaksiyonların nedeninin, BioNTech aşısındaki mRNA’nın bozulmasını engellemek, suda çözünmesini sağlamak için kullanılan polietilen glikol (PEG) maddesine bağlı olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca mRNA’nın kendisinin de alerji yapabileceği düşünülmektedir. Alerjinin nedeni PEG maddesi veya mRNA maddesine bağlı düşünülse de bilimsel yayınlarda bu durum net olarak gösterilmemiştir. Yeni yayımlanan bir makalede alerjik şok olarak bildirilen 4 vakanın izleminde bu durumun alerjik şok olmadığı alerjik şoku taklit eden durumlar olduğu bildirilmiştir.

Alerjik hastalığı olanlar için hangi aşı uygun?

Alerjik astım, egzama, alerjik nezle, besin alerjisi ve diğer alerjik hastalığı olan kişilerin BioNTech aşısı olmasında sakınca yoktur. Sadece alerjik hastalığı olanların aşılarını hastane ortamında yaptırmaları ve aşı sonrası 30 dakika gözetim altında beklemeleri faydalı olacaktır.
İlaç alerjisi olanlar için BioNTech aşısının alerji riski daha yüksektir. Bu nedenle özellikle ilaçların tablet formuna alerjik reaksiyon geçirmiş olanlar, ilaç alerjisinin nedeni tespit edilmemiş olanların BioNTech aşısı olmadan önce polietilen glikol maddesine alerji yönünden alerji uzmanlarınca değerlendirilmesi faydalı olacaktır. Aşılara alerji gelişme potansiyeli açısından düşük, orta ve yüksek olarak sınıflamak aşı seçimine karar vermede faydalı olabilir.

İlaç alerjisi olanlar BioNTech aşısı yaptırabilir mi?

BioNTech ve diğer mRNA aşısı olan Moderna aşısına karşı alerjik reaksiyon gelişen vakalar oldu. Bu aşılara karşı alerji nedeninin, aşı içindeki koruyucu madde olan PEG maddesine bağlı olabileceği düşünülmesinden dolayı özellikle PEG içeren ilaçlara karşı alerjisi olanların BioNTech aşısı olmaması daha emniyetli olacaktır. Eğer ilaç alerjisinin nedeni PEG içeren bir ilaca bağlı değilse o zaman alerji gelişme riski yüksek olmayacaktır. İlaç alerjiniz nedeni PEG maddesine bağlı olup olmadığını bilmiyorsanız doktorunuza danışmanız ve gerekiyorsa aşı öncesi PEG maddesine alerji testi yapılması faydalı olabilir.

Sonuç olarak:

• BioNTech aşısı 12-18 yaş arasında FDA tarafından onay almış tek aşıdır.
• Çocuk ve ergenlerin aşılanması toplumsal bağışıklığın sağlanması ve bulaşmanın engellenmesi için önemlidir.
• Çocuklarda BioNTtech aşısının etkinliği %100 dür.
• Aşının en sık yan etkisi aşı yapılan yerde ağrı, yorgunluk, baş ağrısı, ateştir. Ayrıca kusma, ishal, kas ağrısı, eklem ağrısı, titreme yan etkiler görülebilir.
• Aşının yan etkileri bir iki gün içinde genelde düzelir nadiren ciddi ateş, baş ağrısı gelişebilir.
• Kanda pıhtı, alerjik şok gibi yan etkiler faz 3 çalışmasında görülmemiştir.
• Astım, alerjik nezle, egzama, besin alerjisi, arı alerjisi gibi alerjik hastalığı olan çocuklara, PEG maddesi içeren ilaçlara alerji gelişme öyküsü yoksa BioNTech aşısı yapılabilir.
• PEG içeren ilaç alerjisi olan çocuklarda aşı öncesi PEG maddesine karşı alerji testi yapılarak aşı kararının verilmesi daha doğru bir yaklaşım olacaktır.