Çocuklarda Toprak Yeme Alışkanlığı Neden Olur?

Çocuğunuzu toprak yerken mi gördünüz? Bu durum karşısında tepkiniz ne olur ya da ne oldu? Paniklemeyin siz azınlık değilsiniz. Bu ülkemizde çok sık görülen bir sendrom. Pika Sendromu olarak adlandırılan; kum, kil gibi şeylerin çocuklar tarafından ağza atılmasının nedenlerinin neler olduğunu, aslında altında nasıl bir sebebin yattığını, neler yapmanız gerektiğini Çocuk Gelişimcisi ve Aile Danışmanı Ayşen Tanrıkulu Baştürk’e sorduk.

Çocuklar neden toprak yer?

Toprak her canlının yaşamı için vazgeçilmez bir öğedir. Hayat boyu her varlık toprak ile etkileşimde bulunur. Fakat toprak yenmeye başlandı mı işler değişebilir. Pika Sendromu, lafına pek aşina olmasak da çok sık görülen bir sendromdur. Pika Sendromu, çocuklukta hatta bebeklik dönemlerinde başlayıp, yetişkinliğe kadar sürebilen ve sürekli tekrar etme riski bulunan bir davranış bozukluğudur. Çocuklar, ilk yaşlarında dünyayı tanımak adına her şeyi ağzına götürebilir. Çocuklar genellikle ulaşabilecekleri noktadaki toprağı yeme eğiliminde bulunurlar. Bu hastalar gıda ürünü dışındaki ürünleri yeme dürtüsünü bastıramazlar ve o kadar iştahlı bir şekilde yerler ki bu ürünleri; hayretler içerisinde kalabilirsiniz.

Hastalık çoğu zaman demir, bakır ve çinko gibi vücudumuzdaki eser elementlerinin eksikliği sonucunda ortaya çıkar. Kurşun kalemin uçlarını kemiren öğrencilere, toprak aşeren hamilelere ya da saçlarını yutan çocuklara ülkemizde sıkça rastlanabilmektedir.  Sadece bunlar mı?  Değil tabiî ki… Kum, kireç, kağıt, ip, silgi, sabun, sıva, toprak, boya da bu hastaların ana öğünlerinde bulunur. Bu durum genellikle çocukluk döneminde görülen içgüdüsel bir davranıştır. Demir eksikliğine ve kansızlığa bağlı olarak da gelişebilir.  Bu kişiler vücutlarındaki mineral eksikliğini bu yolla gidermeye çalışırlar. Bazı çocuklarda bu vaka çok ciddi seyreder ve ayakkabı altını yalamaya başlayabilirler. Hatta saydıklarımın kokusu bile onları bu maddelere yönlendirebilir. Hastalık tam bir kısır döngüye dönüşebilir; yedikçe daha fazla zevk alırlar ve zevk aldıkça daha çok yerler. 

Bunun psikolojik mesajı nedir?

Tıp dilinde jeofaji (toprak yeme hastalığı) veya “ Pika Sendromu “ olarak adlandırılan yabancı madde yeme alışkanlığıdır. Çocuklar, ilk yaşlarında dünyayı tanımak adına her şeyi ağzına götürebilir, fakat bu geçici bir durumdur. Bu davranış sonraki yaşlarda devam ederse bunun nedenini araştırmak gerekir. Pika’nın altında yatan psikolojik nedenin; “Sevgi yoksunluğu ve gelişmemiş güven duygusu olduğunu belirtebiliriz.” Bunun yanında çocuğun; bakımsız, ihmal edilmiş, beslenmenin bozuk olması, ailedeki huzursuzluklar, iletişim bozuklukları, zihinsel yetersizlik gibi faktörler bu sendromun gelişmesinde rol oynar.

Bu duruma nasıl yaklaşmalı?

Çocuğunuzu elinde bir avuç toprakla, keyifle yerken görseniz neler hissedersiniz? Pika hastalarında, yabancı cisimlerin tüketilmesi sonucunda sindirim sistemiyle ilgili rahatsızlıklar yanında çeşitli sorunlar da görülebiliyor. Yenilen maddelerin hijyenik olmaması da ayrıca bir sorundur. Hasta yediklerinden dolayı enfeksiyon kapabilir veya parazitler hastalıklara davetiye çıkarabilir. Ayrıca alınan maddelerin içerdiği çeşitli kimyasallar da hastaya zarar verebilir. Eğer hasta, çocuk yaşında biriyse bu zarar daha da artabilir. Vücuda alınan maddelerin içinde başta cıva ve kurşun gibi ağır metaller olmak üzere çok çeşitli kimyasallar bulunur. Bu da kişinin sağlığını çok ciddi etkiler.

Eğer çocuğunuz 2 yaşından büyük ise hiçbir besin değeri olmayan maddeleri yeme eğilimi varsa dikkat edin, çünkü bu eğilim olası bir şey değildir ve oluşmasında ciddi nedenler oluşmuş olabilir. Ailelerin çocuklarında Pika Sendromu belirtilerini tespit etmesi halinde geç kalınmadan çocuğun muayenesi için doktora başvurulması gerekir. Bunun yanında, besin eksikliklerinin araştırılması, çocuğun psiko-sosyal ve nörolojik gelişiminin değerlendirilmesi gerekmektedir.