Tuvalet Eğitimi İçin En Uygun Zaman Ne Zaman?

Çocuğun gelişim basamaklarından biri olan tuvalet eğitimi, doğru zaman ve doğru koşullarda yapıldığında kısa zamanda etkili sonuçlar veriyor. Bu eğitime başlamadan önce anne babalarında kendilerini sürece hazırlamaları ve çocuğun hazır oluşluğunu gözlemlemeleri oldukça önemli… Uzman Psikolog Tuğçe Yılmaz, tuvalet eğitiminde dikkat edilmesi gereken noktaları açıklıyor.  
Tuvalet eğitimi çocuğun hem bilişsel, hem duygusal, hem de fiziksel olarak hazır olduğu bir dönemde verilmelidir. Bu her çocukta farklılık göstermekle birlikte ortalama 24 ay civarında tuvalet eğitimine başlanabilir.

Çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğunu gösteren işaretler nelerdir?

• Çocuğunuzun gün içinde 2-3 saat kuru kalabilmesi
• Kakasını yapmak için başka bir yere gitmesi (koltuk arkası, belli bir paspasın üstü, perde arkası gibi)
• Bezinden rahatsız olması
• Çiş, kaka gibi kelimeleri söyleyebiliyor olması
• Yürüme becerisini kazanmış olması
• 2-3 dakika kadar sabit oturabiliyor olması
• Basit talimatlara uyabiliyor ve eşofmanını kendi indirip çekebiliyor olması
• Tuvalet ihtiyacını, hareket ya da sözcüklerle ifade ediyor olması
• Oturağı kullanmaya ilgili olması
• Oynadığı oyunlarda size tuvalet ile ilgili semboller göstermesi (Örneğin; bir
• bebeğini alıp tuvaletini yaptırması vb.)
• Sizler gittiğinizde tuvalet rutininizi merak etmesi ve süreci gözlemlemesi
• Bazen tuvaletini yapmadan, eliyle karnını ya da cinsel organını tutup  ‘çiş’, ‘kaka’  diyebilmesi

Anne babalar tuvalet eğitimine nasıl hazırlanabilir?

Çocukların herhangi bir beceriyi kazanmasında en önemli etkenlerden biri, çocuğa doğru model olabilmektir. Doğru model olmak noktasında, çocuğun hazırlık sürecinde sizi tuvalete giderken gözlemlemesi çok önemlidir. Sizin tuvalete gittiğinizi, sonrasında temizlendiğinizi, elinizi yıkadığınızı görmesi onun için tuvalet rutinini oturtması için önemlidir. (Ben aynı cinsiyette ebeveyn de olsa, çocuğun tuvalete ebeveynin yanına girmesini önermiyorum. Daha sonra mahremiyet eğitimini verirken bu çocuk için çelişki yaratacak bir süreç olabilir.)
Eğitime başlamadan önce oyunlarınıza tuvalet ritüelini eklemek, bazı hayvanlar ya da bebeklerle tuvalete gitme olayını canlandırmak önemli bir faktördür. (Oyuncak ayıya bez bağlama ve bezi çıkarıp ona tuvaletini yapmayı öğretme gibi)

Aynı zamanda çocuğunuzun doğadaki hayvanları inceleyerek, bu alışkanlığın tüm canlılara ait bir özellik olduğunu kavraması, onları gözlemlemesi,  onun için farklı bir deneyim olacaktır. Bu sebeple,  birkaç gün parkta ya da sokakta hayvanları gözlemleme gibi bir etkinlik yapılabilir. Bu esnada ona köpeklerin, kedilerin, kuşların hepsinin tuvaletleri geldiğinde haber verdiklerini anlatabilirsiniz.

Tuvalet eğitimine başlamadan önce, konu ile ilgili bir hikaye kitabını okuyabilirsiniz. Hikayeler çocuk üzerinde oldukça iz bırakıcıdır. Oradaki karakterle kendini özdeşleştirip tuvalet eğitimine daha fazla yakınlaşmasını sağlayabilirsiniz.

Bunun haricinde ona artık büyüdüğünü ve tuvaletini kendi kendine yapabileceğini söyleyebilir, bu noktadaki işbirliğini gözlemleyebilirsiniz.
Alınacak materyalleri (klozet, lazımlık gibi) birlikte alırsanız, çocuğun kendi seçimlerini yapmasına izin verirseniz, kendini sürece daha fazla dahil hissedecektir.
Aldığınız lazımlığı, eğitime başlamadan önce çocuğun ulaşabileceği bir yere koyabilir ve kıyafetleriyle oturmasına müsaade edebilirsiniz. Bu alıştırma süreci bir hafta olabilir.
Bezle vedalaşmak için, evde kalan bezleri ihtiyacı olan birine vermek, ya da küçük çaplı bir beze veda seremonisi yapmak bezi daha kolay uğurlamasına sebep olacaktır.

Tuvalet eğitiminde nelere dikkat etmeli?

• Tuvalet eğitimi süreci taşınma, şehir değiştirme, ülke değiştirme gibi zamanlara denk gelmemeli
• Ölüm, ayrılık gibi onda kaygı oluşturacak durumlara ya da büyük travmatik süreçlerden sonraya denk gelmemeli
• Yeni bir kardeşin doğum zamanına denk gelmemeli
• Kreşe başladığı zamana denk gelmemeli.
• Uyku eğitimi gibi bir eğitimle aynı anda yapılmamalı
• Babanın ya da annenin iş seyahatine gittiği, bakıcının değiştiği, düzen ya da ortam değişikliği olduğu zamana denk gelmemeli

Çocuk ısrarla tuvalete yapmak istemezse, tuvalet eğitimi yarım bırakılabilir mi?

Eğer yukarıda aktarılan belirtiler görülmüyorsa, çocuğunuz zıtlaşma dönemindeyse, kabızlık veya herhangi bir sağlık sorunu mevcutsa, rutin dışı önemli hayat olayları mevcutsa, yeni başlangıçlar yaşanıyorsa (okula başlama, dadının ayrılması, anne-baba boşanması gibi), tuvalet eğitimi verecek kişinin hazır olmaması veya yoğunluğu, eğitimi pek çok kişinin aynı anda verecek olması durumları söz konusuysa, süreç için sağlıklı koşulların oluşmadığı anlamına gelir. Bu durumda eğitim yarım bırakılıp ileri bir tarihe ertelenebilir.