Epidural Analjezi Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Epidural analjezi ile doğum oldukça sık yapılan bir işlem. Peki, epidurali yeterince tanıyor musunuz? Merak ettikleriniz neler? Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op.Dr.Aslı Alay anne adaylarına epidural doğum hakkında bilgiler veriyor.

Doğum ve sancı dönemi kadında korku ve endişe yaratan bir süreç olduğundan iyi ve etkin uygulanılan analjezi ile annede oluşabilecek sorunlar azaltılabilmektedir. Tüm bunları karşılayan ve komplikasyonları oldukça düşük ve engellenebilir olan epidural analjezi oldukça yaygın kullanılır hale gelmiştir.

Epidural uygulaması sırasında amaç anne ve bebek üzerinde yan etki oluşturmayan, kas gücünü etkilemeyen, sadece ağrıyı azaltabilen ilaçlar seçilmelidir.

İlk epidural uygulaması 1895 yılında başlamış olup, 1960 yıllarında yaygınlaşmış, günümüzde teknikteki ilerlemeler ve anatomiye hakimiyetin sağlanması ile oldukça sık uygulanılır hale gelmiştir.

Vücudun belirli bölgelerine uygulanılacak cerrahi girişimler öncesinde, doğum ağrılarının giderilmesinde, operasyon sonrasında hastanın ağrısının azaltılmasında kullanılabilmektedir. Sınırlı alanda duyarsızlık oluşturur. Hastada bilinç kaybı oluşmaz. Günümüzde tek kullanımlık, kaliteli iğne ve kataterlerin kullanımı nedeni ile epidural analjezi oldukça sık uygulanılan bir yöntem haline gelmiştir. Yöntem aynı zamanda kadındaki stresi ve gerginliği de azaltmaktadır.

Epidural analjezinin özellikleri

Uygulanabilmesi için anne adayının yöntemi istemesi, doğum hekiminin vajinal muayene ve ultrasonografi ile uygunluğuna onay vermesi ve uygulamayı anestezi doktorunun  yapması gerekir. Bu yöntemin önemli bir avantajı; annede hareket kısıtlılığı yaratmadan, uyanık, bilinci açık olarak doğum sürecini tamamlamasını sağlamasıdır. Anne adayı yürüyebilir, lavaboya gidebilir, yemek yiyebilir ve sıvı gıdalar alabilir. Yani aktiftir, aynı zamanda ağrısızdır.

Epidural analjezi uygulama zamanı nedir?

Öncelikle düzenli aralıklarla gelen ve rahim ağzı açıklığının da eşlik ettiği sancılarınızın başlaması gereklidir. Genellikle uyguladığımız, rahim ağzında yaklaşık 3 cm açıklığa ulaşıp aktif doğum ağrılarının eşlik ettiği durumlardadır. Daha erken uygulama doğum sürecini uzattığı gibi uygulamadaki gecikme ise annenin gereksiz yere sancı çekmesini sağlar.

Epidural analjezinin bebeğe ve gebeye sağladığı etkiler

Doğumun 1. evresi yani aktif sancıların yaşandığı dönemin ağrısız geçirilmesini sağlar. Doğumun 2. evresinde yani bebeğin çıkış aşamasında yaşanılan ağrıyı azaltır. Annede stres hormonlarını azaltır. Annenin hızlı nefes alıp vermesini engelleyerek vücutta oluşabilecek asit baz değişikliğini engeller. Tüm bunları yaparken doğumun gidişatını ve doğum sürecini engellemez.  Hatta anne adayının ruhsal durumunda rahatlama yaratması, ağrısının giderilmesi, stresinin azaltılması deneyimlerimizce normal doğum şansını arttırmaktadır. Doğum sonrasında epizyotomi açılmış ise, epizyotominin dikimi anneyi rahatsız etmez, ağrı hissetmez. Bu sırada anne rahatlıkla bebeğini emzirebilir, dokunabilir. Yani epidural yöntem ile doğum, bebek ile anne arasındaki ilk karşılaşmada da önemlidir. Ağrısız geçirilen doğum sancıları ile yorulmayan, halsiz, bitkin düşmeyen ve aç kalmayan anne adayı doğum sonrasında da bebeğinin tüm bakımını rahatlıkla karşılayabilir. Onu kucağına alır, keyifle emzirebilir.

Epidural analjezi uygulanılan bir anne adayında sezaryen yapılabilir mi?

Epidural kateter takılan ve doğum sancılarını gidermek için bu katater kullanılan bir gebede sezaryen kararı verilir ise aynı katater kullanılıp farklı ilaçlar yapılarak sezaryen operasyonu yapılabilir. Bu şekilde analjezi yani ağrı kesici yöntem olan epiduralden, anestezi yani operasyon yapılabilecek bölgesel anestezi gerçekleştirilmiş olur. Aynı katater sezaryen sonrası da annenin doğum ağrılarının giderilmesinde ağrı kesicilerin verilmesini sağlamaktadır.

Epidural analjezinin etkisi ne zaman başlar?

Epidural katater takıldıktan ve ilaç verildikten yaklaşık 10-15 dakika içinde anne adayı ağrı hissetmemeye başlar. Ağrılar tekrarlayınca aynı kataterden ek doz ilaç yapılır.

Epidural analjezi doğumu uzatır mı?

Birçok gebe bu konuda endişelidir. Epiduralin doğum sürecini uzatabileceğini, ıkınmalarını etkileyebileceğini düşünür  ve epidural analjezi uygulatmak istemezler. Bu konuda yapılan araştırmalarda çıkan veriler ise oldukça farklıdır. Bazı çalışmalar epidural anestezinin sancı sürecinde rahim ağzının açılmasını geciktirdiğini, bebeğin çıkım aşamasını uzattığını göstermiş olsa da bunu desteklemeyen çalışmalarda vardır. Net bir sonuç verebilmek için yüksek sayıda gebeyi içeren ek çalışmalar gereklidir.

Epidural analjezi bebeğe zararlı mı?

Kullanılan ilaçların kana geçişinin oldukça az olması ve geçen miktarında bebeğin eşi dediğimiz plesantada parçalanması nedeni ile bebekte olumsuz etki oluşturmaz. Ancak özellikle tansiyon düşmesine yol açtığı için epidural sonrası tansiyon takibi ve bebeğin kalp atışlarının izlenmesi önemlidir.