Oyun Bebeğin Dil Gelişimini Etkiler

Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Neşe Karaaslan Bıyıklı oyun ve oyuncağın bebeklerde dil gelişimine etkisi üzerine bilgiler veriyor.  

Bebeklerde Dil Gelişimi Nasıl Başlar? Aşamaları Nelerdir?

•  Dil gelişiminde insanın doğuştan getirdiği bilişsel kapasite etkindir. Bu kapasite çevresel faktörler ile ilişkili olarak gelişmektedir.
•  Dil gelişimi aşamaları şu şekildedir.

• Ağlama Dönemi (0-3 ay): Ağlama bebeğin istek ve gereksinimlerini belirten ilk iletişim yoludur. Ağlama sesindeki farklılıklara göre ağlamanın açlık, kızgınlık, ağrı, uyku gibi nedenleri belirlenebilir. A –gu lamalar başlar, sesli gülme gözlenir.
• Mırıldanma Dönemi (3-6 ay):Memnuniyet belirten sesler çıkarması, kendi kendine konuşmaya başladığı dönemdir. Annesinin sesini tanır, sese doğru yönelir, güler – neşeli çığlıklar atar.
• Tekrarlama Dönemi (6-12 ay):Bebek işittiği sesleri tekrarlar. Ünlü ve ünsüz ses birleşimlerinin tekrarı ile ba-ba-ba, ma-ma-ma, de-de-de gibi sesleri çıkarır. Kendi sesini dinlemekten hoşlanır. İlgi çekmek için bağırır, dinler, tepki verir.
• Tek Sözcük Dönemi (1-1.5 yaş):Çocuğun belli bir durum ya da nesne için, doğru ve tutarlı olarak bir sözcüğü söylemeye başladığı zamandır. Mama, baba, dede, meme, al, ver gibi.
• Kelimelerin Birleştirilmesi Dönemi (1.5-2 yaş):Kelimelerin birleştirilmesi ile cümle kurulmaya başlanması dönemidir. Top al, Anne gel gibi.

Dil Gelişimini Hızlandıran Etkenler Nelerdir? Bebekler Konuşmayı Nasıl Öğrenir?

Dil gelişimi doğumdan itibaren başlar ve yaşam boyu devam eder. Dil gelişimi ile çocuklar iletişim kurar, diğerlerinin dikkatini çeker, isteklerini, duygu ve düşüncelerini ifade eder. Çocuklar 2-5 yaş arası dönemde kendi dillerini öğrenirler.

Dil gelişiminde rol oynayan faktörler şunlardır.

•  Zekanın normal olması
•  İşitme algısının normal olması
•  Görsel algılamanın normal olması
•  Çocuğun yaşadığı çevre (duygusal güven, uyarıcı varlığı gibi)
•  Sosyoekonomik koşullar (sık hastalanma olumsuz etkiler)
•  Erişkinlerin erken dönemden itibaren bebekle ilgilenmesi, konuşması, söylediklerini mimiklerle desteklemesi ile bebek taklit ederek sesler çıkarmayı öğrenir, dili öğrenmeye başlar. Özellikle anne tarafından sunulan sözel uyaranlar dil gelişimini olumlu yönde destekler.
•  Çocukla konuşmak, oyun oynamak, kitap okumak dil gelişimi için çok önemlidir.

Nasıl Bir Oyun Ortamı Gerekir?

•  Ebeveyn çocuk ile konuşmalı, çocuğu dinlendiğini belli etmelidir.
•  Çocuk seslere karşılık verdiğinde cesaretlendirilmeli, memnuniyet belli edilerek olumlu geri bildirim yapılmalıdır. Böylece çocuk öğrenmeye, denemeye teşvik edilmiş olur.
•  Çok kalabalık ve gürültü olmayan yerlerde oyun oynamak, sesler çıkarmak daha uygundur.

Oyuncaklar Araç mı Amaç mı? Nasıl Kullanılmalı?

•  Oyun ve oyuncaklar dil geliminde araçtırlar. Dil gelişimini desteklemek için birincil hedef bebek ve çocukla birebir, göz teması kurarak konuşmak, onun da sesler çıkarmasını desteklemektir.
•  Erken bebeklik döneminde farklı sesler çıkarak oyuncaklar, hayvan sesi çıkaran oyuncakları kullanarak oyunlar oynamak dil gelişimini olumlu yönde destekler.
•  Hiçbir oyuncak,  çocuk ile birebir iletişim kuran bir ebeveynin yerini tutamaz. Bebeklerin taklit ederek öğrendikleri hatırda tutulmalıdır.