Çocuk Beslenmesinde A Vitamininin Önemi

"Çocuklarımızın en iyi şekilde büyümesi ve gelişmesinde vitamin ve mineraller çok önemli görevler üstlenir. Vitaminler ve mineraller, vücudumuzun birçok metabolik süreç için kullandığı temel organik bileşiklerdir ve bunları elde etmenin en iyi yolu çeşitli gıdaları içeren dengeli bir beslenmeden geçer." diyen Beslenme Uzmanı ve diyetisyen Ayşegül Bahar, A vitamini hakkında şu bilgileri veriyor.

A vitamini, göz ve kemik sağlığında kritik bir rol oynayan, vücudu enfeksiyonlardan koruyan çok önemli bir vitamindir. A vitamini vücuttaki, özellikle saç, tırnaklar ve ciltteki hücrelerin ve dokuların sağlığını ve büyümesini destekler, embriyonun gelişim ve üremesinde, antioksidan aktivitede ve kan hücresel bileşenlerinin oluşumunda görev alır.

Çocuğunuzun A vitamini ihtiyacı ne kadardır?

En yaygın iki A vitamini kaynağı retinol ve beta-karotendir.

Retinol vücut tarafından kullanıma neredeyse hazır haldeki A vitamini formudur. Karaciğer, yumurta, yağlı balıklar, süt ve tereyağı gibi hayvansal yiyeceklerde bulunur.

Beta-karoten, A vitamini için bir öncüdür. Vücudun kullanım için bunu retinole veya A vitaminine dönüştürmesi gerekir. Havuç, bal kabağı, tatlı patates, mango gibi sarı ve turuncu sebze ve meyvelerde bulunur. Ayrıca koyu yeşil yapraklı sebzeler de iyi beta-karoten kaynaklarıdır.

Vücut, karaciğerde hem retinol hem de beta-karoten depolar ve vücudumuzun daha fazla A vitaminine ihtiyacı olan zamanlarında  karaciğerimizde depolanan bu A vitaminini kullanılır. 

Bebekler ve çocukların günlük olarak alması önerilen A vitamini miktarları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

0 - 6 ay    400 mcg
7 - 12 ay    500 mcg
1 - 3 yaş    300 mcg
4 - 8 yaş    400 mcg
9 - 13 yaş    600 mcg
14 - 18 yaş erkek   900 mcg
14 - 18 yaş kız   700 mcg
 

A vitamini ve göz sağlığı

A vitamini, yağda çözünen bir grup retinoidin adıdır. Bağışıklık fonksiyonu, görme ve üreme sağlığı üzerinde etkilidir. Özellikle kalbin, akciğerlerin, böbreklerin ve görmenin normal oluşumu ve bakımı açısından önemli görevler üstlenir.

Retina reseptörlerinde ışığı emen rodopsin adlı proteinin temel bir bileşeni olan A vitamini, konjonktival membranların ve korneanın işleyişini desteklediği için görme açısından çok önemlidir. Yetersiz A vitamini alan çocuklar, tıbbi adıyla kseroftalmi olan ileri düzeyde göz kuruluğu sorunuyla karşı karşıya kalabilirler.

A vitamini eksikliği kseroftalmiye neden olduğunda gece körlüğü ve konjonktival kseroz (göz zarlarının kuruluğu) ile başlar, korneal kseroza (korneanın kuruluğu) ilerler ve geç dönemlerinde keratomalaziye (korneanın bulanıklaşması ve yumuşaması) dönüşür. Çocukların yaşam kalitesini son derece düşüren bu durumun tedavisi genellikle yapay gözyaşı preparatlarıyla yapılır.

Bu çocuklar tedavi olmazsa körlük riski taşır. A vitamini eksikliği nedeniyle her yıl dünya çapında 250.000 den fazla çocuğun kör kaldığı tahmin edilmektedir. Bu çocukların büyük çoğunluğu aşırı yoksul ülkelerde yaşamaktadır ve hayvansal A vitamini kaynaklarına erişimleri son derece düşüktür. 

A vitamini ve bağışıklık sistemi

A vitamini, bağışıklık tepkisi üzerindeki etkisi nedeniyle son yıllarda yoğun ilgi görmektedir. Anne karnında yeterli A vitamini alan bebeklerin bağışıklık sistemleri daha sağlıklı gelişir ve enfeksiyonlarla savaşma konusunda ömürleri boyunca daha avantajlı olurlar.

A vitamini antioksidan özelliklere sahiptir, dolayısıyla hücreleri oksidasyonun neden olduğu hasarlardan korur. Antioksidan olarak dejeneratif hastalıkları önlemeye, var olan hastalıklarla mücadeleye, cilt, yumuşak doku ve mukoza zarlarının korunmasına yardımcı olur. A vitamini, mikroplarla mücadele eden ve bağışıklık sistemimizi savunan beyaz kan hücrelerimizin (T hücreleri) üretimi için hayati önem taşıyan belirli proteinlerin konsantrasyonlarını artırır.

A vitamini eksikliği, genel hastalık riskinin artmasına, kızamık ve ishal gibi çocukluk çağı enfeksiyonlarına neden olabilir. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, gelişmekte olan ülkelerde çocuk felcini ortadan kaldırmak ve çocukların yaşamını kurtarmak için A vitamini takviyeleri aşılama ile birlikte uygulanmalıdır.

En iyi A vitamini kaynakları nelerdir?

Retinol açısından zengin besinler şunları içerir:

• Karaciğer
• Yağlı balıklar
• Peynir
• Yumurta sarısı
• Tereyağı
• Süt

Beta karoten açısından zengin besinler şunları içerir:

• Karalahana ve ıspanak gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler
• Havuç
• Bal kabağı
• Kavun
• Sarı ve kırmızı biber
• Mango
• Kayısı
• Papaya
• Bezelye
• Brokoli