Çocuklarda Sık Görülen Döküntülü Hastalıklar: 5. ve 6. Hastalık

Döküntülü hastalıklar arasında yer alan 5. ve 6. Hastalık, çocuklarda sık yaşanıyor. Çocukların yaş aralıklarına göre görülme sıklığı değişmekle birlikte teşhisinde benzer ve ayrılan noktalar var. Ayrıca diğer döküntülü hastalıklarla da karıştırılmaması gerekiyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Efsun Sızmaz’dan 5. ve 6. Hastalık hakkında detaylı bilgiler aldık.

6. Hastalık (Ekzentema subitum) nedir?

6. Hastalık; insan herpes virüslerinden (HHV) beta herpes virüs grubunda yer alan HHV-6’nın neden olduğu, çocukluk dönemine özgü akut, ateşli bir enfeksiyon hastalığıdır. *

Çocukluklarda en sık 6 ay ve 3 yaş arasında görülen 6. Hastalık, ateşli bir enfeksiyon hastalığıdır. Bebeğin ilk 6 ayında gözlenmez. Çünkü anneden geçen antikorlar koruyucu etki gösterir.

Çocuklara yetişkinlerden vücut salgıları ile bulaşmaktadır. Salgınlar yapmaz. Kuluçka dönemi 10-15 gündür.

*HHV-6 hayatta tek sefer geçirilir.

6. Hastalığın belirtileri nelerdir?

6. Hastalıkta en sık bulgu ateştir. Hastalığa neden olan virüs kuluçka süresini tamamladıktan kısa bir süre sonra klinik belirtilerini göstermeye başlar. Yüksek ateş (40°C) ve huzursuzluk vardır. Bu ateşli dönemde %5-15 vakada konvülziyon ( ateşli nöbet) gözlenir. Ateş 3-5 gün sürer.

Ateşin düşmesini takiben 12- 24 saat sonra gövdede daha yoğun olan, gül renginde, kaşıntısız, 2-3 mm büyüklüğünde makülopapüler döküntü oluşur. Daha sonra döküntü yüze ve kol ve bacaklara yayılır. Döküntü 1- 3 günde geçer. 6. Hastalığın en belirgin belirtileri:
• Yüksek ateş
• Huzursuzluk
• İrritabilite
• Kulak zarı kızarıklığı
• Burun akıntısı
• Karın ağrısı ve ensefalopatidir.

Hastalığın ortalama süresi 6 gündür, % 15 olguda 6 günden uzun sürebilmektedir.

6. Hastalığın tanısı nasıl konur?

Spesifik bir laboratuvar bulgusu yoktur. Laboratuvarda tam kan sayımında lökosit, lenfosit ve nötrofil sayısında düşme, trombositopeni, karaciğer enzimlerinde yükselme, perifeik yaymada atipik lenfositler görülebilir. 

Hastalığın tanısı laboratuvar ile konulmaz, klinik bulgulara dayanır. Gerek duyulan vakalarda kanda PCR yöntemi yardımcıdır. Ayırıcı tanısında diğer çocukluk çağı döküntülü hastalıklarından kızamık, kızamıkçık, kızıl, enteroviral enfeksiyonlar ve ilaç döküntüleri yer alır.

6. Hastalık nasıl tedavi edilir?

Tedavisinde direk antiviral bir ilaç yoktur. Destek tedavisi verilir, ateş düşürücüler kullanılabilir.

Komplikasyon gelişmesi durumunda en önemlisi nörolojik komplikasyonlardır. Ateşli havale  hastalığın seyri sırasında gözlenebilir. Ensefalit, aseptik menenjit yapabilir. Sıklıkta ise en sık hastalık sonrasında gözlenen akut orta kulak iltihabıdır.

5. Hastalık (Eritema enfeksiyosum) nedir?

Okul çağı çocuklarının hastalığı olup sıklıkla 5-15 yaşları arasında görülür. Enfeksiyon tüm yıl boyunca görülse de kış ve ilkbahar aylarında daha sık rastlanır. Solunum yolundan damlacıklarla veya kan ürünleri ile de bulaşabilir. Anneden bebeğe transplasental geçişi de vardır.

Virüs özellikle kemik iliğinde kırmızı kan hücrelerini enfekte eder. Kişinin bu hücrelerinin membranlarında P antijeni varsa virüs kolaylıkla bu hücreleri enfekte eder ve parçalar. Hipoplastik bir anemiye (kemik iliği yetersizliği sonucu oluşan anemi) neden olur.

İmmün sistemin virüse karşı geliştirdiği bağışıklık yanıtı, antijen antikor kompleksleri, hastalığın ikinci haftasında eklem ağrılarına neden olur, döküntüler görülür.

5. Hastalığın belirtileri nelerdir?

Klinik bulgularında;
• Ateş
• Halsizlik
• Kas ağrıları
• Özellikle yüzde daha belirgin olan yaygın makülopapüler döküntüler (cilt seviyesinde, kabarık olmayan veya deriden hafif kabarık, kırmızı pembe renkte, basmakla solan döküntüler) gözlenir.

Yüzdeki karakteristik bulgu “tokat atılmış” gibi yüzde olan kızarıklıktır. Kaşıntı yoktur. Gövdede, kol ve bacaklarda da benzer döküntü vardır. Döküntünün kenarları düzensizdir, ortası ise hafif soluktur. Eldiven çorap tarzında da olabilir. Banyo ve sıcakla döküntüler artabilir.

Viral döküntülü hastalıklar içinde döküntüsü en uzun sureli olandır. Döküntü 9-10 gün kadar sürebilir. Akut ürtikerle karıştırılabilir. Servikal veya yaygın lenf bezlerinde büyüme gözlenebilir.  Anemi, artrit, artralji eşlik edebilir. 5. hastalığın belirtileri 3 evrede gözlemlenebilir:

1. Evre: Yüzde ‘tokat yemiş görünümü’ denilen kızıla benzeyen tablodur.

2. Evre: Gövdeye, kol ve bacak yakınlarına yerleşen ağ biçiminde, “dantela tarzı” döküntü olur. Ekstansör bölgelerde görülür, el ve ayaklar korunur.

3. Evre: Sıcak banyo, heyecan, egzersiz ve minör travmalar sonucu oluşan tekrarlayıcı döküntülerle, alevlenme ve azalmalarla, ortalama 11 gün (2-39 gün) sürer.  

Döküntü çok kaşıntılıdır ancak soyulma olmaksızın iyileşir.

Hastalığın iyileşme döneminde el ve ayak parmaklarında tırnak uç kesimlerinden başlayarak deride eksfoliasyon (ölü cilt hücrelerinin giderilmesi), soyulmalar gözlenir. Bu klinik bulguları nedeniyle Kawasaki hastalığının ayırıcı tanısında yer alır. Eğer periferik dolaşım bozukluğu eşlik ederse, şok tablosunun eşlik etmesiyle Streptokoksik Toksik Şok Sendromu olarak adlandırılır.

Bu hastalık, döküntülü olduğu dönemde bulaştırıcı değildir. Çocuk yuvasına, okuluna gidebilir.

5. Hastalığın tanısı nasıl konur?

Anemi, nötropeni, lökopeni, trombositopeni, pansitopeni eşlik edebilir. Tanıda etkene karşı gelişen IgM ve IgG grubu antikorlar değer taşır, PCR yöntemi de kullanılabilir. 
Ayırıcı tanısında kızamık, kızamıkçık, enteroviral enfeksiyonlar, Kawasaki hastalığı, Ebstein-Barr virus enfeksiyonları, otoimmun hastalıklar,  ilaç döküntüleri yer alır. 

5. Hastalık nasıl tedavi edilir?

Tedavisi semptomlara yönelik ve destekleyici olarak yapılır. Spesifik bir antiviral ilacı yoktur.