Çocuğunuz "Hayır"dan anlamıyor mu?

Son yıllarda en fazla tartışılan konulardan biri de çocuklara sınır koyma, özgür bırakma ya da her istediklerini yerine getirme gibi başlıklarda neyin doğru neyin yanlış olduğu noktası… Özgüvenli, hayallerine set çekilmemiş çocuklar yetiştirmek isterken, ipin ucunu kaçırıyor olabilir miyiz? Nöroloji Uzmanı Dr. Mehmet Yavuz, çocuklara hayır demenin gerekip gerekmediğini açıklıyor.

Çocuğunuzun agresif davranışları karşısında ne yapacağınızı bilemiyor, ağlama krizleri, bitmek bilmeyen bağrışmalar, taviz vermeyen inatçı tutumuyla baş edemiyorsanız, büyük ihtimalle çocuğunuza hayır demeyi beceremiyorsunuzdur.

Hayır’ı öğretmek için birinci kural; tutarlılık

Çocuklar istedikleri her şey olsun isterler ve bu konuda oldukça da inatçı olabilirler. Çünkü çocuklar sabırsız, aileler de bu tutum karşısında ne yapacaklarını şaşırmış durumdadır. İşte bu noktada; doğru ve etkili yollarla çocuklara hayır diyebilmek, çocuklar üzerinde ölçülü otorite kurabilmek ve sorumluluklarının bilincinde olmalarını sağlamak kilit bir rol oynar. Ancak ebeveynler “Hayır” diyebilmeyi çoğu zaman başaramıyor, başarsa bile çocuklar üzerinde yeterli etki yaratamıyor. Çünkü istediğini yaptırmak konusunda çocuğunun gösterdiği ısrar ve istikrarı, ebeveynler hayır derken gösteremiyor, haliyle kazanan taraf çocuklar oluyor. Oysa uzlaşabilmek, belli kurallar dahilinde “Hayır” kelimesinin anlamının ne olduğunu bilmesini sağlamak ebeveynlerin göstereceği tutum ve davranışlarla ilgilidir.

Davranışlarınızda ölçülü olmalısınız

Dengeli bir aile ortamında yetişen çocukların çok daha uzlaşmacı ve bilinçli olduğu gözlemlenmiştir. Bu sebeple sevgiyi de ilgiyi de ölçülü verin. Ne çok ilgili olun, ne de kopuk bir iletişim içinde olun. Ne çok serbest davranın, ne de aşırı korumacı… Davranışlarınızın dengesini bulun. Çünkü sizin sergileyeceğiniz uç noktadaki davranışlar, çocuğunuzun da inatçılık seviyesini uç noktalara taşıyabilir.
Eğer siz çok fazla ilgili olursanız, çocuğunuz bu ilgiyi kolaylıkla fırsata çevirerek her istediğini yapmaktan çekinmeyecektir. Buna ağlayarak istediğini aldırmakta dahil… Bunun tam tersini yapar fazla ilgisiz olur ve çocuğunuzla güçlü bir bağ kuramazsanız çocuğunuz sadece sizin ilginizi çekebilmek için bile ağlamaya başvurabilir. Buradaki en önemli nokta, davranışlarınızda sergilediğiniz dengedir.

Çocuğunuzun gelişimi için “Hayır” diyebilmelisiniz

Çocukların erken dönemde eğitilmesi bazı davranış biçimlerini kavramada ve sorumluluk bilinci kazanmada oldukça önemlidir. Bu nedenle her ne kadar ebeveynler çocuklarına kıyamasa da hayır diyebilmeli ve bu konuda istikrarını koruyabilmelidir. Çünkü hayır diyebilmek çocuğunun kişisel gelişiminde, sorumluluk sahibi olmasında, kendi işini kendi yapabilmesinde büyük rol oynar. Her istediğinin olmayacağını bilen çocuk, sınırlarını daha iyi anlar. Bu ise onu hayat karşı güçlü ve hazırlıklı kılar. Bu sebeple hayır demekten çekinmemelisiniz.

Kurallar ve sınırlarınız olsun. Ancak ölçülü…

Unutmayın, çocukların bu yaşlarda en önemli beklentisi güven duymaktır. Ebeveynlerin onlara sunduğu sınırları güvenli bir liman olarak görürler. Ancak özgürlükleri kısıtlanmadığı sürece… Bunun için sizin yapmanız gereken sınırları bir despotizm mantığıyla değil bir seçim şansıyla sunmanız gerektiğidir. Örneğin, “Evde koşma, parka gidelim orada istediğin kadar koşabilirsin” cümlesi, çocuğunuz için bir kısıtlama değil bir seçim gibi gelir. Bir kural gibi görülmeyen bu durum, çocuğunuz sizinle inatlaşmasını da önler. Sizin ebeveyn olarak bu noktada dikkat etmeniz gereken unsur, sabırlı olmak ve kararınızın arkasında durmaktır.

Aileler nerede hata yapıyor?

Çoğu ebeveynin hayır diyememesi ya da sınırlar konusunda tutarı olmaması yaptıkları en büyük hataların başında geliyor. Çünkü ebeveynler çocuklarının sevgisini kaybetmekten korkuyor ve onları mutsuzluğa sürüklemekten çekiniyorlar. Bu noktada devreye ise bu korkuyu hisseden çocukların davranışları devreye giriyor. Her ağladığında istediğini yaptıracağını anlayan çocuklar bu durumu kullanarak anne babalarının kendini kötü hissetmesini ve istediklerini yapmasını sağlar.

Çocuklara sınır koyarken ve hayır derken dikkat etmeniz gerekenler;

• Ona saygı duyduğunuzu hissettirin.
• Konuşurken sakin ve yumuşak bir ses tonu kullanın.
• Yıkıcı olmak yerine yapıcı olun. Bu inatlaşmanın önünü keser.
• Unutmayın çocuklar sesinizdeki tonlamayı çok rahat ayırt ederler. Bu sebeple sevgi dilini tercih edin.
• Empati kurun.
• Sınır koyarken sonuçların olumlu ve olumsuz yönlerini anlatarak onu da konuya dahil edin. Kendini birey gibi hisseden bir çocuğun daha olgun davranacağını göreceksiniz.