Evde sakin, okulda hırçın ya da evde inatçı, okulda uyumlu davranan çocuklar, peki neden böyle yapıyorlar?

Bazen anne babalardan duyarız; “Evde hiç böyle değil” ya da “Senin yanında böyle yapıyor, biraz önce sakindi”… Gerçekten de çocuklar, zaman zaman evde ve dışarıda farklı davranışlar sergileyebiliyorlar. Okulda kurallara uyan çocuk evde ebeveynlerinin sözünü dinlemiyor ya da evde sakin ve uyumlu olan çocuk okulda arkadaşlarına hırçın davranabiliyor. Peki, bu davranış değişikliklerinin nedeni ne olabilir? BÜMED MEÇ Okulları Rehber ve Psikolojik Danışmanı Zehra Üzümlü, çocukların zıt davranışları konusunda şu bilgileri veriyor.

Farklı ortamlardaki davranış değişiklikleri, kurallar ve sınırlar ile yakından ilişkilidir ve çocuklar her ortamdaki sınırları sizin tahmin ettiğinizden daha iyi bilir.
Okul, kuralların kişiye göre değişmediği, ebeveyn desteğinin olmadığı,  çocuğun kendi kimliğini oluşturacağı ve çevresine ifade edeceği yepyeni bir ortamdır. Öte yandan ev tanıdıktır. Güvenlidir. Kurallar belirlidir. Eğer ebeveynler tutum birliği sağlamakta zorlanırsa, çocuklar kuralları kendi istedikleri yöne çekmeye çalışırlar. Çocuk hangi kuralı nasıl uygulayacağını, sınırları nasıl zorlayacağını bilir. En önemlisi, çocuk evde kendisinden ne beklendiğini; hangi davranışın nasıl bir tepki alacağını bilir.

Okulda Uyumlu ve Kurallara Uyan, Evde Hırçın ve Kuralsız Çocuk

Çocuğunuz okulda uyumlu, yardımsever, kurallara uyan bir öğrenciyken evde kuralsız, hırçın bir çocuk davranışı sergiliyorsa bunun nedenlerini araştırmak, okul ile iş birliğinde olmak gerekir.
Özellikle okul öncesi çağdaki çocuklarda olumsuz davranış ve dürtüleri evde bırakma, okulda örnek öğrenci olma gibi bir tutum görülebilir. Çocuklar farklı ortama uyum sağlamak ve övgü almak için olumsuz davranışlarını göstermeyebilirler. Ve iyi haber! Çocuğunuz okulda olumlu davranışlar gösterebiliyor, kurallara uyuyorsa, evde de bu davranış ve tutumları gösterebileceği anlamına gelir.

Eğer çocuğunuz evde aşırı korunuyorsa, her istediği yerine getiriliyorsa, etrafı dağıttıkça başkasının toplayacağını biliyorsa, sorumlulukları yoksa, ailesiyle kaliteli vakit geçiremiyor, oyun oynayamıyorsa, evdeki kural ve sınırları net değilse ya da tam tersi çok katı kurallar varsa, evde kimsenin kendisini dinlemediğini düşünüyorsa, okulda daha uyumlu ve sakin davranışlar sergilemesi normaldir.

Bu durumda ebeveynlerin çocuğa sınırları belli, bazı kuralları birlikte koydukları, huzurlu bir ortam sunması gerekir. İşe öncelikle çocuğunuzu dinlemekle başlayabilirsiniz. Böylece ‘’Beni dinlemiyor, sürekli inatlaşıyor’’ söylemlerinin azaldığını fark edebilirsiniz.

Çocuğunuzun okuldaki olumlu tutumlarını evde de sürdürmesi için öğretmeninden de yardım alabilirsiniz. Çocuğunuzun evdeki davranışlarını düzenleyebilmek şu noktalara dikkat etmelisiniz:
• Evde uyulması gereken kuralları güncelleyin: Okulda kurallar ve rutinler bellidir. Çocuğunuzun evde de yemek yeme, oyun oynama ve aktivite saatlerini okuldakine benzer şekilde düzenleyin.
• Öğretmeni ile aynı dili kullanın: Öğretmenin kullandığı dile yakın bir dil kullanırsanız çocuğunuz sizi daha iyi dinleyecektir. Öğretmenin yatıştırıcı ve telkin edici diliyle olumlu davranışlar sergileyen çocuğunuza siz de evde aynı yöntemle yaklaşırsanız iletişiminizin güçlendiğini görebilirsiniz.
• Çocuğunuzun ortamını onunla uyumlu hale getirin: Çocuğunuz eve geldiğinde eşyalarını yerine bırakmasını, montunu yerine asmasını istiyorsanız ortamın buna müsait olup olmadığını inceleyin. Örneğin; montunu asacağı askı çocuğunuzun ulaşabileceği yükseklikte mi gibi…
• Öğretmeni ile iletişim halinde olun: Öğretmen evdeki gelişmelerden haberdar olursa okulda çocuğunuzun olumlu davranışlarını pekiştirmek için onu daha da cesaretlendirecektir. Örneğin; ‘’Dün oyuncaklarını toplamış ve kıyafetlerini kendin giymişsin, evdeki sorumluluklarını yerine getirmen beni çok mutlu etti" sözlerini öğretmeninden duyan çocuk şaşırır ve bunları nerden bildiğini merak eder. Ebeveyninin öğretmeniyle konuştuğunu fark eden çocuk, öğretmeninin takdirini almak için evdeki davranışlarına da dikkat edecektir.

Evde Sakin ve Uyumlu, Okulda Olumsuz Davranışları Olan Çocuk

Tam tersi durumda, yani evde uyumlu ve sakin, okulda uyumsuz davranış gösteren çocuklarda ise dikkat etmeniz gereken noktalar şunlar olabilir:
• Çocuk okulda kendisinden bekleneni anlayabiliyor mu?
• Dikkatini toplamada, öğrenmekte zorluk çekiyor mu?
• Sınıfında sevildiğini ve kabul gördüğünü hissediyor mu?
• Yetenek ve becerileri destekleniyor mu?
• Arkadaş edinebiliyor mu? Arkadaş ilişkileri nasıl?

Çocuğun okulda yaşadığı akademik ya da sosyal sorunlar onu okuldan soğutan, davranış problemlerine sebep olan etmenler olabilir. Bu durumda okulla iş birliği içinde olmalısınız. Unutmayın, çocukların iç dünyalarını anlayabilmek için dünyaya onların gözünden bakabilmek gerekir. Çocuğunuzun tam olarak nerelerde zorluk yaşadığını anlayabilmek için, kendi beklentilerinize değil, çocuğunuzun ihtiyaçlarına göre düşünmelisiniz.