Hamileler İçin 7 Soruda Kalsiyum Rehberi

Kalsiyum vücudumuzun temel yapı taşlarından biri. Özellikle  kemik gelişiminde önemli rol oynayan kalsiyum, hamilelik döneminde bebeğin ve annenin sağlığında önemli görevler üstleniyor. Özel Koru Ankara Hastanesi’nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Aydan Biri, kalsiyumun görevleri ve besin kaynakları hakkında bilgiler veriyor.

Kalsiyum minerali, insan vücudunun en elzem ihtiyaçlarından biridir. Kemiklerin, iskelet sisteminin ve dişlerin yapısında yoğun miktarda bulunan bu bileşenin hamilelik döneminde önemi bir kat daha artar. Çünkü bebek, anne rahmindeki gelişimi sırasında kalsiyumu aktif olarak kullanır. Bu sebeple gebelikte kalsiyum ihtiyacı normal zamanlara kıyasla çok daha fazladır.

Hamilelikte kalsiyumun neden önemli?

Hamilelik süresince bebek, plasenta aracılığı ile anne adayının tükettiği yiyeceklerin besin içeriklerini kullanır. İskelet, kas, kemik, sinir sistemi ve diş gelişimi bu besinlerden gelen kalsiyumdan karşılanır. Fakat anne adayı bu minerali yeterli miktarda tüketmezse bebek, anne adayının vücudundaki kalsiyum depolarına yönelir. Bu durum anne adayında hipertansiyon, kanama, kalp-damar hastalıkları, kemik ve iskelet sistemi hastalıkları, diş ve diş eti hastalıkları riskini artırır.

Kalsiyumun anne karnındaki bebek için faydaları nelerdir?

• Bebeğin daha sağlam bir kemik ve kas yapısına sahip olmasına yardımcı olur.
• Bebeğin diş gelişimine katkıda bulunur ve dişlerinin daha dayanıklı olmasını sağlar.
• Bebeğin anne karnında iskelet sisteminin gelişmesinde etkin rol oynar.
• Bebeğin kan pıhtılaşma yeteneğini geliştirir.
• Kalp damar sağlığında etkilidir ve bebeğin kalp ritmini düzenler.
• Gelişim bozuklukları riskini azaltır.

Kalsiyumun anne adayı için faydaları nelerdir?

• Gebenin hamileyken kalsiyum depolarının korunmasını sağlar. Böylece ileride ortaya çıkabilecek kemik erimesi, iskelet sistemi sorunları ve diş kayıplarının önüne geçer.
• Hamilelik süresince ortaya çıkabilecek preeklampsi (Gebelik zehirlenmesi) riskini azaltır.
• Anne adayının tansiyonunu dengeler ve yüksek tansiyon riskini düşürür.
• Sinir sistemini güçlendirir.
• Doğum sonrası kanama riskini azaltır.
• Anne sütünün içeriğini güçlendirir.
• Hamilelikte sıklıkla oluşan kas spazmlarını önler.
• Saç, cilt ve tırnak sağlığını korur.

Hamileler günlük ne kadar kalsiyum almalı?

Beslenme, hamilelik döneminde dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biridir. Anne karnındaki bebeğin sağlıklı gelişimi, gebenin sağlık durumu hatta doğumun seyri üzerinde yeterli ve dengeli beslenmenin rolü çok büyüktür. Bu nedenle kadınlar bu süreç içerisinde protein, vitamin ve mineral bakımından zengin beslenmeye ve vücutlarının günlük ihtiyaçlarını karşılamaya çalışırlar. Anne adayları doğal olarak kalsiyum gibi önemli bir bileşenin günlük alınması gereken miktarını da sıklıkla merak edebilirler. Yetişkin bir bireyin günlük ihtiyacı olan kalsiyum miktarı 1000 mg/gün dür. Fakat bebeğin gereksinim duyduğu maddeleri anneden karşılıyor olması nedeniyle hamilelikte kalsiyum ihtiyacı günlük 1200-1500 miligrama kadar artış gösterir.

En iyi kalsiyum kaynakları nelerdir?

Artan kalsiyum ihtiyacının giderilmesinde başvurulacak ilk yöntem, beslenme şeklidir. Gün içerisinde yediğiniz yiyecekleri besin değeri yüksek ürünlerden seçerek bu açığı kapatabilmek mümkündür. Gebelik döneminde anne adaylarının beslenme rutinlerine ekleyebilecekleri kalsiyum açısından zengin besinler ve içerdikleri kalsiyum miktarları aşağıdaki gibidir.
Süt ve süt ürünleri
• Yoğurt (1 kasede 300-350 mg)
• Süt (1 su bardağında 310 mg)
• Yağlı beyaz peynir (30 gramlık 1 dilim peynirde 100 mg)
Kuru Bakliyatlar
• Mercimek (100 gram mercimekte 68 mg)
• Nohut (100 gram nohutta 134 mg)
• Fasulye (100 gram fasulyede 86 mg)
• Barbunya (100 gram barbunyada 128 mg
Yemişler (10 gramda)
• Ceviz (10 mg)
• Fındık (21 mg)
• Badem (23 mg)

Et ürünleri
• Kırmızı et (100 gramda 6 mg)
• Tavuk eti (100 gramda 15 mg)
• Balık eti (100 gram somonda 15-25 mg, 100 gram sardalyede 382 mg)
Tahıl ürünleri (100 gramda)
• Bulgur (40 mg)
• Pirinç (14 mg)
• Tarhana (78 mg)
• Arpa (50 mg)
Meyveler
• Limon (1 adette 25-35 mg)
• Portakal (1 orta boyda 52 mg)
• Mandalina (100 gramda 37-40 mg)
• Muz (100 gramda 6 mg)
• Elma (1 orta boyda 6-7 mg)
• Armut (150 gramda 12 mg)
• Ayva (100 gramda 11 mg)
• Nar (100 gramda 10 mg)
• Çilek (100 gramda 29 mg)
• Kayısı (100 gramda 30 mg)
• Kavun (100 gramda 15 mg)
Sebzeler (100 gramda)
• Ispanak (99 mg)
• Marul (79 mg)
• Pırasa (56 mg)
• Lahana (43 mg)
• Havuç (35 mg)
• Soğan (34 mg)
• Kabak (19 mg)
• Salatalık (16 mg)
• Yeşil biber (12 mg)
• Patates (12 mg)
• Domates (7 mg)

Kalsiyum eksikliğinin yaratacağı sorunlar nelerdir?

Gebelikte kalsiyum eksikliği preeklemsi ve rahim içi büyümenin kısıtlanmasıyla ilişkilidir. Gebelik süresince yeterli kalsiyum alınmadığında gereksinme anne adayının kemiklerinden kalsiyum çekilmesiyle karşılanır. Sık doğumlar, hareket azlığı ve güneş ışınlarından yeterince yararlanamama kemik yumuşaması ve diş çürüklerine neden olur. Kalsiyum emilimini kolaylaştırması için D vitamini de yeterli miktarda alınmalıdır. Gebelikte artan kalsiyum alımı anne adayı ve bebeğin sağlığı için önemlidir. Eksikliğinde ise aşağıdaki belirtiler görülebilir.
• Kas ağrıları
• Bacaklarda yaşanan kramplar
• Diş ve diş eti problemleri
• Kalp ritim bozuklukları
• Tırnakların zayıflaması ve kırılması
• El, yüz ve ayaklarda karıncalanma hissi
• Unutkanlık
• Ödem
Bu belirtilerden bir veya birkaçı varsa mutlaka kan testi yaptırılmalı ve kalsiyum değerleri kontrol edilmelidir.

Günlük beslenmede kalsiyumu nasıl dengeleyebiliriz?

Gebelikte kalsiyum ihtiyacı karşılanmadığı takdirde anne karnındaki bebek tüm gereksinimini anne adayından karşılayarak annenin depolarının boşalmasına yol açar. Bu yüzden her hamilenin günde en az 2-3 porsiyon kalsiyum içerikli besinler tüketmesi tavsiye edilmektedir. Günlük 1500 miligrama kadar artan kalsiyum gereksinimi, anne adaylarını takviye alımına yönlendirebilir. Fakat dengeli bir beslenme rutini oluşturulmuşsa ve her gün yeteri kadar kalsiyumca zengin besinler tüketiliyorsa dışarıdan ek bir takviye çok da gerekli değildir. Önemli olan süt, yoğurt, peynir ve mineralce zengin bakliyatların öğünlerde yeterli miktarda tüketiliyor olmasıdır.

Eğer anne adayı süt ve süt ürünlerini yiyemiyor ya da çeşitli nedenlerle yeterli kalsiyumu vücuda kazandırabilecek kadar beslenemiyorsa ve yapılan kan tahlillerinde kalsiyum değerleri düşük çıkmışsa doktor onayı dahilinde uygun bir kalsiyum takviyesine başlanabilir. Kalsiyum takviyesi kullanacak olan gebelerin bir konuya dikkat etmesi gerekir. Genellikle hamileliğin 2. trimesterinden itibaren kadın doğum uzmanları multivitamin kullanımına başlatabilir. Takviye alınırken multivitaminlerin içerisindeki kalsiyum değerleri kontrol edilerek doz ayarlanması gerekir.